Konu özeti

  • TAR0236 Türk Çağdaşlaşma Hareketinin Fikri Temelleri

    Türk Çağdaşlaşması'nda Atatürk'ün önderliğinde Türk Ulusu, hem Türk tarihine hem de Dünya tarihine yansımalarla, büyük çaplı devrim hareketlerini hayata geçirmiştir. Bu bakımdan, Yeni Sömürgecilik (Neo-Colonialism, 1914-1945) Döneminin özelliklerinden çok farklılaşan ve Batılaşma/Batılılaşma hareketlerinden de ayrışan bir özgün yorumla, Türk Çağdaşlaşmasının ulusal hedefleri saptanmış ve diğer uluslara da örnek olan bir gelişme kaydedilmiştir. 

  • Türk Devrimini Hazırlayan İç ve Dış Koşullar

    Türk Devrimi denildiğinde, I.Dünya Savaşı’ndan sonraki ağır barış şartlarına ve yabancı işgaline karşı verilen bir Türk Kurtuluş Savaşı(1919-1922); ve bu savaşın kazanılmasının ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin, günümüze ve geleceğe uzanan çağdaşlaşması  kastedilmektedir. Türk Kurtuluş Savaşı’nın lideri ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı olan Atatürk’ün adıyla anılan Atatürk ilkeleri ya da Atatürkçülük ise, bu çağdaşlaşmayı hedefleyen modern Türk devletinin dayandığı temelleri ifade eder. Bu temeller, bir ideolojinin çok daha ötesindedir. Çünkü ideolojiler, zamansız değil, zamanlı olgulardır. İdeoloji ‘bir süreç dahilinde beliren veya değişik süreçlerde yinelenen’ belli bir düşünce formunu ve bilinç şeklini gösterir. Siyasal ya da toplumsal bir öğreti oluşturan politik, felsefi, bilimsel, hukuksal, moral, estetik bir fikirler bütününü yansıtır. Ancak Atatürkçülük, böylesine bir ideoloji açıklamasıyla tanımlandığında yeterince açıklanamaz. Diğer bir deyişle, modern Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşunu, çağdaşlığını, sürekliliğini, milli bağımsızlığını ve bütünlüğünü simgelediği için ebedi olarak değerlendirilir. Çünkü Atatürk’ün şahsında sembolleşen ilkeler aslında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna ve varlığına yön veren, işaret eden temel ilkelerdir.

    Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Yeni Sömürgecilik(Neo-Colonialism,1914-1945) adı verilen iki dünya savaşı arasındaki bir süreçte kurulmuş olmakla birlikte, bu dönemin mandacılık ve sömürgecilik akımlarından titizlikle kaçınmıştır. Dönemin en güçlü devletlerine karşı milli bir direniş savaşı kazandıktan sonra, modernleşmesini seri bir şekilde gerçekleştirmiştir. Bu devrim hızı konusunda somut örnek verilirse, örneğin, dünya tarihinde ‘kapitalizmden feodalizme geçiş 15.yüzyılın sonlarından itibaren geliştiği halde, bu tarihten asırlar sonra  -yani 19. yüzyılda- ‘işçi ve çalışma hakları’ konusunda net gelişmeler kaydedilebilmiştir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti’nde 1940 yılında –diğer bir deyişle kuruluşundan sadece 15 yıl sonra— işçi hakları konusunda böyle bir aşamaya hızla geçilmiştir. Diğer bir örnek de, kadın hakları konusunda verilebilir. 1924-1934 yılları arasında Türkiye’de kadın hakları değerlendirildiğinde, Türk kadınının seçme ve seçilme hakkını diğer ülkelerdeki kadınlardan çok daha önce elde ettiği görülür. 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nda kadın ve erkeğin eşit şartlarla öğrenim görmesi belirlenmiştir. 1926’daki Medeni Kanun ile erkeğin çok eşliliği ve tek taraflı boşanmasına ilişkin hususlar kaldırılmış; kadınlara malları üzerinde ya da boşanma ve velayette tasarruf hakkı tanınmıştır. 1934’te genel seçimlerde oy kullanma imkanı tanınırken verilirken, ilk kadın belediye başkanı 1950’de, ilk kadın bakan ise 1971’de görevlendirilmiştir. Dahası -Anayasa ve Medeni Kanun’un yanısıra- Belediye Kanunu, İş Kanunu ve Köy Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, kadınlara oy hakkı 1930’da belediye seçimlerinde, köy muhtarlığı ve ihtiyar heyeti imkanı 1933’de ve kaymakam olma imkanı ise 1989’da sağlanmıştır.

    Kaynaklar:

    Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

    Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

    Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

    Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

    Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

    Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

    Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

    Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

    Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

    Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

    Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

    Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

    Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

    Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

    İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

    Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

    İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

    İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

    İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

    Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

    Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

    Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

    Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

    1959.

    Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

    Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

    Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

    Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

    Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

    Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

    Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

    Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

    Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

    Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

    Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

    Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

     

    • Türk Çağdaşlaşmasının Genel Özellikleri

      20.YÜZYILIN ANTİ-EMPERYAL DEVRİMİ: 20.yüzyılın en önemli devrimlerinden biri olan Türk Devrimi, Yeni Sömürgecilik sürecinde, istisnai bir nitelikte gerçekleşmiştir. Devrim, yaygın tanımıyla, başlangıcı genellikle bir ihtilal(coup d’etat) olan; ve bu ihtilal sonrasında ise radikal değişimler gerçekleştiren ve ihtilal fikirlerinin uluslararası arenaya ihrac edilmesi(taşınması) gibi gelişmeleri içeren bir düşünce ve eylem bütünüdür. Tarihte ihtilal fikirlerinin ihracı safhasında, ‘emperyal yöntemler’e sıklıkla rastlanmakla birlikte, Türk Devrimi bu tür bir boyutu içermez.

      I.Dünya Savaşı(1914-8), üç merkezi-imparatorluğun(Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Rus Çarlığı) ‘tasfiyesi ya da yeni bir siyasi sistematiğe dahiliyeti’ anlamını da taşımaktaydı. Nitekim I.Dünya Savaşı sonunda dünya tarihine yeni birçok devlet katılacak ve bunların birçoğu Osmanlı topraklarından ayrılarak kurulan yeni devletler olacaktı. Böylece, Yeni Sömürgecilik sürecinde, özellikle dönemin en büyük güçleri olan İngiltere ve Fransa gibi büyük devletlerin ‘denetimi ya da himayesinde’ oluşturulan yeni manda ve koloniler ile birlikte, 20.yüzyılın başında dünyadaki devlet sayısı, çok geçmeden katlayarak artacaktı.

      • Yeni Sömürgecilik dönemindeki manda ve kolonilerin tasfiye edilmesi, ancak Atatürk’ün vefatından sonraki yıllarda gerçekleşebilecektir. Bu bağlamda, Atatürk Devrimi, sömürgecilik zihniyetine ve uygulamalarına direnen nice mazlum millet --örneğin, hem güneydoğu Asya, Latin Amerika ve Afrika’da ve hem de Arap olmayan İslam dünyası-- için örnek bir devrim ve çağdaşlaşma modeli olmuştur.

        Türk Devrimi’nin ilk safhasını oluşturan Türk Kurtuluş Savaşı, Yeni Sömürgecilik’in belirgin özelliklerini yansıtmayan nitelikteki bir ‘tam bağımsızlık savaşımı ile başlar. Bu savaşım, yabancı işgaline karşı gerçekleşen halka dayalı ve başlangıcında Kuvayı Milliye denilen halk direnişlerinin yer aldığı, daha sonrasında ise ‘vatan-millet-ordu’ üçlemesinin işbirliğinde tek merkezli, bütünsel ve örgütlü bir milli dayanışma hareketini içerir. Burada şu nokta da irdelenmelidir ki, 20.yüzyılda anti-emperyalist bir mücadele vermiş olan iki Avrasya devriminden --yani 1919 Türk Devrimi ve 1917 Bolşevik Devrimi’nden-- sadece Türk Devrimi 21.yüzyıla taşınabilmiştir.

        Kaynaklar:

        Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

        Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

        Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

        Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

        Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

        Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

        Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

        Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

        Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

        Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

        Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

        Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

        Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

        Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

        İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

        Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

        İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

        İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

        İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

        Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

        Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

        Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

        Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

        1959.

        Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

        Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

        Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

        Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

        Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

        Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

        Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

        Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

        Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

        Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

        Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

        Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

      • Çağdaşlaşma Sürecinde Milliyetçilik

        ATATÜRK önderliğindeki Türk Milliyetçiliği:  Yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluş yöntemi, ortak değerler ve ülkü etrafındaki milletin bir vatan üzerinde örgütlenmesini esas almıştı. Atatürk’ün ‘Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni kuran herkes Türk’tür, Türk milletidir’ şeklindeki sözleri, bu konuya işaret etmekteydi. Bu noktada, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu süreçte, dünyada, özellikle 1930’lu yıllarda aşırı milliyetçilik veya siyasi ırkçılık(öjenizm) yaklaşımlarının da varolduğu dikkate alınırsa, Atatürk’ün bu sözlerinin değeri ve Türk milliyetçiliğinin dönemindeki diğer milliyetçilik akımlarından farklılığı daha iyi anlaşılır. Türk milliyetçiliği bir kültür milliyetçiliğidir; ve dil, tarih, kültür ve geleceği paylaşma ülküsü ile nesnelleşir.

        Türk Devrimi, ‘anti-emperyal’ bir mücadele verirken demokrasi sisteminin kavram ve kurumlarına (seçim, Meclis, Anayasa gibi) ve bu sistemle uyumlu bir cumhuriyet rejiminin kabulüne yönelik girişimleri de ihmal etmedi. 15.yüzyıla gelindiğinde, fetihlerin sonucunda sayıları artan gayrimüslimlerin devletle olan idari ve hukuki bağını düzenlemek için, Fatih Sultan Mehmet döneminde, Millet Sistemi uygulanmaya başlandı. Millet Sistemi’ne göre ‘millet’ kavramı, dini cemaat, ümmet karşılığı olarak kullanılmaktaydı.

        • Osmanlı İmparatorluğu’nda milleti oluşturan iki unsur, din temeline göre ayrılmıştı: 1).Müslim ve 2).Gayrimüslimler olmak üzere. 19. yüzyıla kadar uygulanan Millet Sistemi’ndeki bu ikili ayrımda, ‘farklılık’ esastı; ancak bu ‘farklılık’ demek, ‘eşitsizlik’ demek değildi. Dahası bu farklılık, bir sınıf ayrımı, etnik ya da dil ayrımı uygulamasına dayanmıyordu.

        • Osmanlı’daki Millet Sistemi’ne göre, Müslümanlar tek bir millet sayılırdı; ve imparatorluktaki yetki ve görev dağılımları daha çok devlet ve ordudaki görevlerde ön plana çıkmaktaydı. Gayrimüslimler ise, 1.Ortodoks(Rum) Milleti, 2.Ermeni Milleti ve 3.Musevi Milleti olmak üzere 3’e ayrılmaktaydı. Bu üç gayrimüslim millet ise, imparatorlukta daha çok ticaret ve eğitim ile ilgili konularda etkindi. Bu millet sistemi çerçevesinde not edilmesi gereken bir diğer husus da sudur ki: Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimler, azınlık değildiler.

        • Millet Sistemi’nin uygulanmasıyla, bu üç gayrimüslim millete mensup olanların kendilerini temsil edecek olan ‘millet başı’larını seçim yoluyla belirlemesine imkan sağlanmıştı. Böylece, Millet Sistemi’nde yer alan ‘zimmet usulü’ çerçevesinde, Osmanlı devletinin hakimiyetinde bulunan ve tek tanrılı (monotheistic) dinlere inanan gayrimüslimler(ehl-i zimmet), devletin himayesi altına alınmıştı. Himaye altındaki bu gayrimüslimler(zimmiler), kendi aralarından seçtikleri milletbaşıları aracılığıyla, devlet ile olan hukuksal bağlarını ve devletten talep ettikleri din ve ibadet özgürlüklerini rahatça elde edebilmişlerdi.

        • Türkiye Cumhuriyeti, çok-uluslu değil; tek ulus-tek devlet ilkesine dayalı bir ulus-devlet’tir. Diğer taraftan, Osmanlı İmparatorluğu’nun rejimi, başlangıcında monarşi ve 19.yüzyıldan itibaren ise meşrutiyet idi. Rejimin ilkesel tabanı demek olan Sistemi ise, örfi yönü de olan bir teokrasi idi. Diğer bir deyişle, Osmanlı Devleti’nde 2 ayrı kaynaktan hukuk mevcuttu. Biri dini hukuk, diğeri ise geleneksel hukuk(örfi hukuk) idi. Çünkü İslamiyet öncesinde de birçok devlet kurmuş ve bu sayede ‘devlet hukuku’ geliştirmiş olan Türkler, işte bu geleneksel nitelikte olan örfi hukuku da uygulamaktaydılar. Türkiye Cumhuriyeti, rejim olarak ‘cumhuriyet’i; ve sistem olarak ise ‘Batı demokrasisi’ni esas almıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin 1921, 1924, 1961 ve  şu andaki 1982 anayasaları vardır.

        Kaynaklar:

        Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

        Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

        Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

        Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

        Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

        Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

        Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

        Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

        Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

        Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

        Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

        Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

        Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

        Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

        İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

        Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

        İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

        İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

        İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

        Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

        Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

        Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

        Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

        1959.

        Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

        Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

        Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

        Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

        Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

        Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

        Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

        Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

        Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

        Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

        Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

        Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

        • Atatürk İlkeleri ve Çağdaş Türkiye

          ATATÜRK İLKELERİ: Atatürkçülüğün, çağdaş ve evrensel hedefleri vardır; ulusallıktan evrenselliğe yönelişi ifade etmekte ve yalnız Türk halkı için değil aynı zamanda tüm insanlık için yüceltici ve çağdaş  değerleri benimsemektedir.

          Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin çağdaş bir devlet olarak örgütlenmesinin temel çizgileri,  Atatürk İlkeleri  olarak nitelendirilen 6 ilkenin [cumhuriyetçilik, milliyetçilik (ulusçuluk), halkçılık, devletçilik, laiklik ve inkılapçılık (devrimcilik)] katkısıyla şekillenmiştir. Bu ilkeler birbirinden etkilenen, bir uyum içinde varolan ilkelerdir.

          • CUMHURİYETÇİLİK: Türk devriminde Cumhuriyetçilik, ana ilkedir. Siyasi bir rejim olarak Cumhuriyet, halka dayanan, gücünü halktan alan bir devlet şeklini ifade eder. Atatürk "cumhuriyeti", çağdaş ve demokratik bir rejimin Türkiye'de varolabilmesi için bir ön-koşul olarak nitelendirmiş; ve Türk ulusunun yaradılışına ve onuruna en uygun yönetim olarak tanımlamıştır.

          • MİLLİYETÇİLİK: Cumhuriyetçi devlet yapısını koruyacak olan toplumun milliyetçilik kavramını sağlıklı bir şekilde hayata geçirebilmesi zorunludur. Bu noktada, "milliyetçilik" kavramının niteliği  büyük önem taşımaktadır. Atatürk, Milliyetçiliğin, olması gereken en tutarlı tanımını  bizzat kendisi yapmış ve şöyle demiştir:

            "Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran Türk halkına Türk Milleti denir... Türkiye Cumhuriyeti sınırları dahilinde yaşayan, Türk dili ile konuşan, Türk kültürü ile yetişen, Türk ülküsünü benimseyen her vatandaş, hangi din ve mezhepten olursa olsun Türk'tür, Türk milliyetçisidir".

            Diğer bir deyişle, Atatürk'ün tanımladığı Türk milliyetçiliği, bir kültür milliyetçiliğidir; milli birlik ve beraberliği  simgelemektedir. Mustafa Kemal Atatürk: "Diyarbakırlı, Van'lı, Erzurum'lu, Trabzon'lu, İstanbul'lu, Trakya'lı ve Makedonya'lı, hep bir ırkın evlatları, hep aynı cevherin damarlarıdır."(1932) diyerek 'Türk ulusu' kavramının geniş kitleleri kucaklayan hoşgörüsünü ve bütünselliğini vurgulamıştır.

          • HALKÇILIK İLKESİ, eşitlikçi ve hoşgörülü bir milliyetçilik fikrinin sonucudur ve toplumu oluşturan bireyleri birer 'vatandaş' olarak tanımlayarak onlara 'vatandaşlık haklarını' vermeyi temel ilke olarak hedeflemektedir. Atatürk, Halkçılık ile ilgili olarak şöyle demektedir:

            "İrade ve hakimiyet kaynağı, millettir.... Kanunlar önünde mutlak bir eşitlik kabul eden, hiçbir ferde, hiçbir aileye, hiçbir sınıfa, hiçbir cemaate imtiyaz tanımayan yurttaşları, halktan ve halkçı olarak kabul ederiz".

          • DEVLETÇİLİK İLKESİ, devlet sermayesinin altyapı ve kamu hizmetleri gibi konularda ülke kalkınmasına kullanılmasının yanısıra, özel teşebbüsün de desteklenmesini öngören ılımlı devletçiliktir.

          • LAİKLİK İLKESİ, ulusu  ümmet olmaktan çıkarıp, millet  olmaya yöneltmiş ve Türk milletine çağdaş değerler kazandırmıştır. Hem devletin hem de dinin etki alanları içinde yaptırımlarını rahatlıkla yürürlüğe koymalarını temin edecek kuralları belirlemiştir. 1928'deki 'laik' düzenlemelerden sonra, Laiklik ilkesi 5 Şubat 1937'de Anayasa'ya girmiştir.

          • DEVRİMCİLİK(İNKILAPÇILIK), Türk ulusunu imparatorluk rejiminin son dönemlerinde geri bırakmış olan kurumların yerine, en yüksek medeniyet gereklerine göre ilerlemeyi sağlayacak yeni kurumların konulması demektir. Atatürk: "Yaptığımız ve yapmakta olduğumuz inkılapların amacı, TC halkını tamamen çağımıza uygun, bütün mana ve şekilleriyle uygar bir toplum haline getirmektir. Türk inkılabının temel prensibi budur", diyerek, devrimcilikle Türk toplumunun ulaşacağı hedefi, çağdaş uygarlık seviyesi  olarak belirtmektedir.

            Kaynaklar:

            Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

            Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

            Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

            Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

            Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

            Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

            Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

            Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

            Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

            Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

            Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

            Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

            Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

            Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

            İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

            Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

            İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

            İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

            İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

            Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

            Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

            Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

            Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

            1959.

            Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

            Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

            Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

            Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

            Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

            Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

            Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

            Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

            Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

            Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

            Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

            Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

             

          • ETKİN BİR DIŞ POLİTİKA VE DÜNYA BARIŞINA KATKI

            Atatürk, İkinci Dünya Savaşı(1939-1945) ve bu savaşın sonunda başlayacak olan Soğuk Savaş döneminin hemen öncesinde yaşamış bir liderdi. 20.yüzyılın ilk yarısındaki mevcut siyasi yapılanmada, I.Dünya Savaşı’ndan galip çıkan İngiltere ve Fransa’nın yön verdiği yeni dünya düzeninden rahatsızlık duyan ve başka siyasi alternatiflerde ilerlemek arzusunda olan ‘revizyonist devletler (Almanya ve İtalya gibi)’ de vardı. Dolayısıyla, dünyadaki büyük güçler arasındaki bu rekabet ve yeni alternatif arayışları, I.Dünya Savaşı sonrasındaki barış sürecini kısaltmış; ve 1939 yılında, yani Atatürk’ün 1938’de vefatından 1 yıl sonra, II.Dünya Savaşı’na giden yolu aralamıştı.

            • Atatürk, II.Dünya Savaşı öncesinde vefat etmiş bir lider olmasına rağmen, II.Dünya Savaşı’na giden gelişmeleri yıllar öncesinden görmüş, hem Türk milletini hem de dünyada büyük sömürge devletlerinin baskısındaki mazlum milletleri, muhtelif söylevleri ile uyarmış; komşu ülkelerle yaptığı dostluk paktları ile (kısa bir süre önce Osmanlı topraklarından ayrılan devletler de dahil olmak üzere) birçok devletin, yaklaşmakta olan ikinci dünya savaşı dalgasından minimum zarar görmesini temin için çaba sarfetmişti.

            • Atatürk Türkiyesi’nde dış politikada izlenen öncü ve özgün yaklaşımlarla, komşu devletlere ve insanlık alemine duyarsız kalınmadığı gibi, normalde devletlerin başvurusu üzerine bu devletlere üyelik veren Milletler Cemiyeti bile, Türkiye için sıradışı bir uygulama yaparak, cemiyetin tarihinde ilk kez bir devleti ‘üye olmaya davet’ etmiştir. Bu davet üzerine Türkiye Cumhuriyeti devleti 1932 yılında Milletler Cemiyeti’ne üye olmuştur.

            • Türk Devrimi’nde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu sırasındaki ‘vatan, millet ve devlet’ kavramları da, yine, Yeni Sömürgecilik algılamalardan farklılık göstermektedir. ‘Devlet’ terminolojisinin içeriğinde ise, bir vatana dair ‘hakimiyetin’ ve bu vatandaki millete dair ‘hukuki’ yapılanmanın oluşturulduğu; ve bu oluşumun ve ‘yasama-yargı-yürütme erkleri, ordu ve kolluk (polis ve jandarma) güçleri, sosyo-ekonomik kurumlar gibi çeşitli devlet organlarıyla desteklendiği büyük çaplı ‘fonksiyonel bir örgütlenme’ anlaşılır. Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet örgütlenmesi, Osmanlı İmparatorluğu’ndan oldukça farklı, yeni ve modern kurumlar ile donatılmıştır. Devletin kuruluş aşamasında vatan kavramı, bir toprak parçası veya ‘koloniler bütünü’ olarak değil; birbiriyle asgari müşterekte uzlaşmış ve ortak bir tarih, kültür, ülkü ve dil birliği olan bağımsız bir milletin ‘kendi iradesi’yle çizdiği bir vatan olarak tanımlıdır.

            • Yeni Sömürgecilik’te dünya tarihinde beliren birçok yeni manda ve koloninin ‘ülke sınırları’, büyük devletlerce tespit edilmiş ve şekillenmişti. Bu nedenle de, bu yeni devletlerin toprak hakimiyet alanlarını, adeta bir cetvelle çizilircesine yapay, düz çizgili sınırlarıyla dünya haritasında görmek mümkündü. Oysaki, Türk milleti Kurtuluş Savaşı sırasında kabul ettiği 1920 tarihli ‘Misak-ı Milli’ adı verilen milli belgesi ile, vatan kavramını, bir bölünmüş bir toprak parçası olarak değil, müdafaası için tüm maddi/manevi imkanın seferber edileceği bir ‘bütünsel vatan’ olarak tanımlanmış ve bu vatanın sınırları ve hakimiyet esasları, Türklerin kendi iradesiyle belirlenmişti.

            Kaynaklar:

            Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

            Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

            Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

            Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

            Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

            Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

            Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

            Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

            Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

            Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

            Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

            Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

            Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

            Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

            İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

            Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

            İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

            İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

            İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

            Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

            Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

            Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

            Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

            1959.

            Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

            Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

            Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

            Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

            Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

            Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

            Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

            Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

            Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

            Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

            Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

            Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

            • ÇAĞDAŞLAŞMA IŞIĞINDA GELİŞEN REJİM VE SİSTEM

              • 1920’li ve 1930’lu yılların dünyasına anakronizmden kaçınarak, yani yanlış tarihlendirmeden sakınmak suretiyle, o dönemin şartlarında bakabilmek büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, senkronize bir tarihçilik yaklaşımıyla, dönemin eşzamanlı gelişmelerini dikkate almak gerekir.

              • Dünyada rejimler ana hatlarıyla üçe ayrılmaktadır: mutlakiyet (monarşi), meşrutiyet (meşruti monarşi), cumhuriyet.

              • Rejimlerin ilkesel tabanı olan sistemler ise muhteliftir: demokrasi, sosyalizm, teokrasi gibi.

              • Rejimlerin ilkeleri olan sistemler, rejimleri şekillendirirler. Bu nedenle, İran Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti birbirinden farklı sistemleriyle, birbirlerinden büyük ölçüde ayrılırlar.

              • Türkiye Cumhuriyeti, 1923’te kurulduğunda Cumhuriyet rejimini ve demokrasi sistemini benimsemiştir.

                 

                 

                “Türk Tefekkürü Tarihi (1933-1934)”nin tanınmış sosyologu Hilmi Ziya Ülken (1901-1974), “insani vatanperverlik” kapsamında ve daha çok kültürel, içtimai doktriner ve ideolojik boyutlarıyla yaklaştığı, tarih ve millet şuuru yorumlarında; yer yer İslamcılık/Turancılık/Osmanlıcılık düşüncelerine eleştiriler yöneltir. Osmanlı öncesi Türklük çerçevesinde, Ordinaryüs Profesör Mükrimin Halil Yinanç (1898-1961), Anadolu’ya gelen Türklerin, Selçuklu ve Anadolu Beyliklerinin tarihini inceler. Anadolu tarihine bağlı bir milliyetçilik anlayışını savunan arkeolog ve yazar Remzi Oğuz Arık (1899-1954) da, milliyetçilik, köylülük yazılarını kaleme alır.  

                Kaynaklar:

                Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                1959.

                Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                 

              • Ziya Gökalp (1875-1924): Türk Medeniyeti

                • Medeniyet, bir metot, bir usul çerçevesinde ve ferdin iradesi ile meydana gelen sosyal olayların bütünüdür.

                • HARS VE MEDENİYET (1964): “Hars” milli olduğu halde, “medeniyet” beynelmileldir. “Hars”, yalnız bir milletin, dini, ahlaki, hukuki, muakalevi (felsefi), bedii (estetik), lisani, iktisadi ve fenni hayatlarının ahendar bir mecmuasıdır. Medeniyetse, aynı mamure’ye (gelişmişliğe) dahil birçok milletlerin içtimai hayatlarının müşterek bir mecmuudur.

                • BİR BAŞKA DEYİŞLE,

                • AYNI MAMURE DAHİLİNDE BULUNAN BÜTÜN MEFHUMLARIN (AHLAK, HUKUK, GÜZEL SANATLAR, İKTİSAT, LİSAN, MUAKALE, FEN, DİN), BİLGİLERİN VE İLİMLERİN MECMUU “MEDENİYET” DEDİĞİMİZ ŞEYİ VÜCUDA GETİRİR.

                BÜTÜN İNSANLAR AYNI MEDENİYETE MENSUP DEĞİLDİRLER.

                HANGİ ZAMANDA VE MEKANDA YAŞARLARSA YAŞASINLAR, BİRBİRİNE KOMŞU OLDUKLARI İÇİN, AYNI MÜESSESELERE MALİK OLAN CEMİYETLERİN MECMUUNA “MEDENİYET ZÜMRESİ” DENİLİR.

                • “NE ZAMAN BİLGİLER VE SANAYİ MALZEMELERİNİ AKTARMAK VE SATIN ALMAK İÇİN, AVRUPALILARA MUHTAÇ OLMAZ HALE GELDİĞİMİZİ GÖRÜRSEK, O ZAMAN MUASIRLAŞMIŞ OLDUĞUMUZU ANLARIZ”…

                    • 1.MEDENİYET ___ la civilisation

                    • 2.MEDENİLİK ___ la civilite

                    • 3.MÜTEMEDDİN (, şehirleşmiş) __ civilise

                    • 4.MEDENİ görgülü ___ civil

                Z. Gökalp: “Medeniyet bir değil, müteaddittir (bir haylidir)”.

                ===========

                Kaynaklar:

                Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                1959.

                Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                • Ord.Prof.Mehmed Fuad Köprülü (1888-1966) ve Prof. M. Tayyib Gökbilgin(1907-1981)

                  Mehmed Fuad Köprülü’ye göre; Türkler, İslam Medeniyeti dairesine girdikten sonra, vasıtalı olarak, o medeniyetin Bizans’tan aldığı unsurlardan müteessir olmuşlardır.

                  Bizans Medeniyeti, diğer bütün medeniyetler gibi, kendisine kısmen varis olan İslam-Türk medeniyeti üzerinde müessir olmuştur.

                  Prof. M. Tayyib Gökbilgin’in Osmanlı İmparatorluğu Medeniyet Tarihi Çerçevesinde Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi üzerine çalışmaları mevcuttur.

                  Gökbilgin’e göre Medeniyet (civis=yurttaş; civilitas=devlet ve toplum bilgisi), XVIII.yy’da Voltaire ve öteki Fransız düşünürlerince ortaya konuldu.

                  • Bizde ise, II.Meşrutiyet devrinde “hars”, Cumhuriyet döneminde ise “kültür” ile birlikte kullanıldı.

                  • Medeniyet kelimesi, lugat anlamıyla, medine ve medeni kelimeleriyle akrabadır; medine “şehir” anlamına geldiği cihetle, şehre mensup terbiye, tahsil gören şehir halkı, terakki ve temeddün  manalarını içerir.

                    Kaynaklar:

                    Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                    Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                    Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                    Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                    Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                    Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                    Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                    Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                    Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                    Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                    Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                    Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                    Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                    Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                    İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                    Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                    İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                    İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                    İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                    Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                    Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                    Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                    Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                    1959.

                    Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                    Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                    Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                    Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                    Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                    Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                    Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                    Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                    Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                    Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                    Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                    Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                     

                     

                  • Ahmet Ağaoğlu (1869-1939): Üç Medeniyet

                    Ahmet Ağaoğlu’na göre, Medeniyet demek, “hayat tarzı” demektir. Hayatın bütün tecellileri, maddi ve manevi bütün olayları demektir.

                    • Medeni insan cemiyetinin başlıca 3 hayat tarzı veya 3 medeniyet arasında bölündüğünü görürüz:

                    • 1).Nüfus bakımından en önemli medeniyet olan Buda-Brahma medeniyetidir ki, tahminen 800 milyonluk bir cemaate sahip olup, Hindistan, Çinhindi, Çin, Kore, Japonya’yı içine alır.

                    • 2). Batı veya Avrupa Medeniyeti, Avrupa, Amerika ve Avustralya’yı içine alır.

                    • 3).İslam Medeniyetidir ki, Afrika’yı hemen tamamiyle, Asya ve Avrupa’nın ise bir kısmını içine alır.

                      Kaynaklar:

                      Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                      Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                      Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                      Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                      Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                      Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                      Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                      Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                      Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                      Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                      Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                      Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                      Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                      Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                      İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                      Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                      İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                      İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                      İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                      Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                      Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                      Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                      Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                      1959.

                      Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                      Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                      Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                      Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                      Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                      Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                      Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                      Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                      Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                      Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                      Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                      Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                       

                    • RECEP PEKER (1889-1950)

                      • Recep Peker’e göre: “Dünyanın her yerinde er geç ve muhakkak, “istikbal, cumhuriyetin” olacaktı. Peker, Ağustos 1946 tarihinde çok partili dönemin ilk hükümetini kurdu. Peker’in, Halkevlerinin yayın organı olan Ülkü dergisinde çıkan İnkılap Tarihi ders notları, 1935 yılında kitap olarak da yayımlandı. “İlk İnkılap Tarihi Ders Notları” başlıklı kitapta, Recep Peker’in ders notlarına bakıldığında, Peker’in siyasal parti kategorileri; bir yanda dört temel parti oluşumları yani liberal, demokrat, radikal ve cumhuriyetçi partiler ve bu partilerden birinin ötekisiyle birleşmesinden doğan beşinci kategorideki “muhtelit partiler”; diğer tarafta ise, bunlara karşı kurulan reaksiyonel nitelikli olan partiler yer almaktaydı.

                      • Peker’in de değindiği gibi, Türk inkılabı “tesirleri bakımından evrensel”dir. Bunun sebeplerine bakılırsa; Birincisi, coğrafya bakımından evrenseldir: “bizim inkılabımız bugün Türkiye’nin bulunduğu coğrafya parçasında değil de Cenub Afrikasında veya İskandinavya’da olsaydı, bu inkılabın verdiği neticeler, dünyanın yaşayış ve anlayışı üzerinde bugün yapmakta olduğu büyük tesiri yapamazdı”.

                      • İkinci sebep olarak, ulusun tarihinin derinlikleri,

                      • üçüncü sebep olarak, inkılabın doğuş, kuruluş ve yaşayış zamanının dünyanın müstesna vaziyetine rastlayışıdır.

                      • Peker’in de dikkat çektiği üzere, “Türk inkılabının batıya bakan yüzü de, doğudaki kadar evrenseldir”.

                        Peker, inkılapları çeşitleri itibariyle değerlendirirken:

                      • (a). “otoritelerden gelen inkılaplar” kategorisinde; Çarlık Rusyası’nda 2.Petro’nun ve Avusturya’da 2.Jozef’in gerçekleşmiş yeniliklerini ya da Kral Amanullah’ın Afganistan’da gerçekleşememiş yeniliklerini örnek verdi.

                      • (b). “halktan gelen inkılaplar” kategorisinde; İngiliz, Fransız, hatta Osmanlı devrinin meşrutiyet inkılabını örnek verdi. Ancak inkılapların şaheseri olan yeni Türk inkılabının halktan gelen inkılapların en yücesi olduğunu belirtti.

                      • Dahası, Türk inkılabının bir “farikası”nın da, “Türk istiklalini de beraber almış olması”ndan kaynaklandığına dikkat çekti. “İstiklalsiz inkılap” ve “inkılapsız istiklal”lere işaret ederek, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin yalnız inkılabı yapmış ya da yalnız istiklali kazanmış bir Türkiye değil, onların her ikisini birden başarmış olduğuna önemle değindi.

                        Kaynaklar:

                        Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                        Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                        Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                        Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                        Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                        Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                        Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                        Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                        Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                        Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                        Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                        Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                        Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                        Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                        İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                        Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                        İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                        İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                        İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                        Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                        Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                        Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                        Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                        1959.

                        Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                        Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                        Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                        Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                        Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                        Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                        Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                        Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                        Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                        Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                        Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                      Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                      • Afetinan, MEDENİ BİLGİLER

                        Birinci Dünya Savaşı sonucunda, üç büyük merkezi imparatorluğun (Osmanlı Devleti, Rus Çarlığı ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu) yıkılması ve Almanya’nın ise büyük bir yıkım ve değişim yaşaması açısından bakıldığında, hem dünya savaşlarının ve jeopolitik rekabetinin yoğunlaştığı, hem de dünyadaki siyasal sistemlerin ve ideolojik yaklaşımların çeşitlendiği bir süreç olarak da dikkat çekmektedir. Böylesine bir zorluk ve derinlik söz konusuyken, Cumhuriyetin kuruluş sürecinde, dünyadaki “cumhuriyet, demokrasi, medeniyet” ortamını anlamak,

                        rejimler ve sistemler (liberal demokrasi, sosyalist sistem, federatif cumhuriyet vd.) arasındaki farklılıkları örneklemek de ayrı bir önem taşır.

                        Afetinan’a göre, demokrasi fikri daima yükselen bir denizi andırmaktadır. Yirminci asır, birçok müstebit hükümetlerin bu denizde boğulduğunu görmüştür….

                        • Bundan başka, demokrasi ile idare olunan Portekiz gibi mutedil hükümdarlıkların, demokrasinin daha bariz bir şekilde tatbikini tazammun eden (içeren) cumhuriyet muvacehesinde silindiği görüldü.

                        • En nihayet, bugün, İngiltere, Belçika gibi büyük eski demokrasilerin, daha bariz ve daha iyi tanzim olunmuş bir demokrasinin tahakkuk ettirilmesi yolunda, çalıştıkları görülmektedir”.

                        • DEMOKRASİ PRENSİBİNİN BAŞLICA VASIFLARI: Demokrasi esas itibariyle, siyasi mahiyettedir. Demokrasi, fikridir; bir kafa meselesidir. Demokrasi, esasında ferdidir; bu vasıf vatandaşın hakimiyete, insan sıfatiyle, iştirak etmesiyledir. En nihayet, demokrasi, müsavatperverdir: bu vasıf, demokrasinin, ferdi olması vasfının zaruri bir neticesidir. Demokrasinin bu ferdi ve müsavatperver vasıflarından, “umumi ve müsavi (eşit) rey” prensibi çıkar.

                        • Ayşe Afetinan (1908-1985)’ın kaleme aldığı “Medeni Bilgiler ve M.Kemal Atatürk’ün El Yazıları” adlı kitapta, demokrasi şöyle açıklanmaktadır:

                        • “Demokrasi esasına müstenit hükümetlerde, hakimiyet, halka, halkın ekseriyetine aittir. Demokrasi prensibi, hakimiyetin millette olduğunu, başka yerde olmayacağını iltizam eder. Bu suretle demokrasi prensibi, siyasi kuvvetin, hakimiyetin, menşeine ve meşruiyetine temas etmektedir. Demokrasinin tam ve en bariz hükümet şekli ‘Cumhuriyet”tir.

                          Kaynaklar:

                          Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                          Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                          Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                          Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                          Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                          Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                          Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                          Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                          Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                          Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                          Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                          Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                          Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                          Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                          İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                          Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                          İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                          İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                          İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                          Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                          Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                          Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                          Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                          1959.

                          Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                          Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                          Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                          Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                          Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                          Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                          Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                          Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                          Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                          Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                          Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                          Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                        • Atatürk’ten Düşünceler

                          Genel itibariyle 1920’li ve 1930’lu yılların dünyasına anakronizmden kaçınarak, yani yanlış tarihlendirmeden sakınmak suretiyle, o dönemin şartlarında bakabilmek büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, senkronize bir tarihçilik yaklaşımıyla, dönemin eşzamanlı gelişmelerini dikkate almak gerekir.

                          • Dünyada rejimler ana hatlarıyla üçe ayrılmaktadır: mutlakiyet (monarşi), meşrutiyet (meşruti monarşi), cumhuriyet.

                          • Rejimlerin ilkesel tabanı olan sistemler ise muhteliftir: demokrasi, sosyalizm, teokrasi gibi.

                            Rejimlerin ilkeleri olan sistemler, rejimleri şekillendirirler. Bu nedenle, İran Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti birbirinden farklı sistemleriyle, birbirlerinden büyük ölçüde ayrılırlar.

                            Türkiye Cumhuriyeti, 1923’te kurulduğunda Cumhuriyet rejimini ve demokrasi sistemini benimsemiştir.

                            Atatürk’e göre: “Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemiyle devlet şekli demektir”. (1933).

                          • “Medeniyet yolunda yürümek ve başarılı olmak, hayatın şartıdır. Bu yol üzerinde duraksayanlar veyahut bu yol üzerinde ileri değil geriye bakmak cahilliği ve tedbirsizliğinde bulunanlar, medeniyetin coşkun seli altında boğulmaya mahkumdurlar. Medeniyet yolunda başarı, yenileşmeye bağlıdır. Sosyal hayatta, ekonomik hayatta, ilim ve fen sahasında başarılı olmak için tek gelişme ve ilerleme yolu budur”.  (1924).

                          • “Bütün dünya bilsin ki, benim için bir taraflılık vardır: Cumhuriyet taraftarlığı, fikirsel ve sosyal inkılap taraftarlığı… Bu noktada, yeni Türkiye toplumunda bir kişinin bile bunun dışında kalacağını düşünmek istemiyorum”. (1924).

                          • “Milletimizin hedefi, milletimizin ideali bütün dünyada tam anlamı ile “medeni bir sosyal toplum” olmaktır. Bilirsiniz ki, dünyada her kavmin varlığı, kıymeti, hürriyet ve bağımsızlık hakkı, sahip olduğu ve yapacağı medeni eserlerle uyumludur.

                          • Medeni eser meydana getirmek kabiliyetinden  ve yoksun olan kavimler, hürriyet ve bağımsızlıklarından ayrı tutulmaya mahkumdurlar. İnsanlık tarihi baştan başa bu dediğimi doğrulamaktadır”.  (1924).

                          •  “Şüphesiz her insan toplumunun kültür, yani medeniyet derecesi bir olamaz…Yüksek bir kültür, onun sahibi olan millete kalmaz, diğer milletleri de etkiler. Büyük kıtaları kapsar. Belki bu nedenle olacak, bazı milletler yüksek ve geniş kapsamlı kültüre, medeniyet diyorlar”. (1930)

                            Kaynaklar:

                            Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                            Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                            Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                            Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                            Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                            Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                            Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                            Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                            Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                            Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                            Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                            Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                            Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                            Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                            İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                            Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                            İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                            İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                            İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                            Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                            Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                            Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                            Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                            1959.

                            Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                            Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                            Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                            Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                            Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                            Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                            Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                            Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                            Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                            Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                            Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                            Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                          • Meşrutiyet ve Montesquieu; Cumhuriyet ve Rousseau

                            Montesquieu ve Kanunların Ruhu Üzerine: 18.yüzyıl Fransız düşünürü olan Montesquieu, güçler ayrılığı ilkesini, toplumların farklı yapılarının yasaların ruhunda “çeşitliliği” doğurduğunu savunmuştur. Herkes “yasalarla özgürdür”; ancak “yasalara karşı özgür” olunmak istenir.

                            Montesquieu’ya göre, 3 tür hükümet vardır: “cumhuriyetçi “monarşik”, “despotik”…Boyun eğme tarzı farklı olsa da, “despotik ve monarşik” yönetim tarzında, iktidar tarzı aynıdır. Despotik ve monarşik hükümetlerin tutunabilmesi için çok fazla dürüstlüğe de ihtiyaç yoktur. Oysa halka dayalı yönetimler “erdem” ister. Bu erdem yok olduğunda, ihtiras kalplere girer. 

                            18.yüzyılın ikinci yarısında Rousseau ise, «Cumhuriyet» rejimini savunur.

                            Cumhuriyetin 10. Yılında Atatürk: “İşte bunun içindir ki idealimiz, ulusumuzun yüksek kalitelerini, tükenmeyen faaliyetini, doğuştan var olan zekasını, ilme, güzel sanatlara ve ulusal birlik hislerine olan bağlılığını, bütün vasıta ve imkanlarla devamlı olarak geliştirmektir” demekteydi. Atatürk’ün önemle vurguladığı gibi, Cumhuriyetin çağdaşlaşma atılımı içinde, en önemli entelektüel meşguliyetlerimizden birisi de, “medeniyet tarihimizin, belgelere dayanarak, gerçeğe yakın bir şekilde tanınmasını sağlamaktır… Vaktiyle bütün okullarda, Avrupa Medeniyeti’nin Asya Medeniyetinden doğduğu öğretilirdi… Sonra bu kavramlar altüst oldu… Eğer tarihimizde, araştırılabilen kaynaklara kadar kuşaktan kuşağa inebilirsek, tıpkı İsviçrelilerin Helvetlerde ve Keltlerde aradıkları gibi, görürüz ki, Türk ulusu atalarının eski medeniyetlerde önemli rol oynadığı, en eski uluslardan biri”dir.

                            Kaynaklar:

                            Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                            Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                            Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                            Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                            Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                            Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                            Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                            Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                            Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                            Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                            Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                            Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                            Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                            Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                            İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                            Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                            İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                            İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                            İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                            Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                            Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                            Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                            Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                            1959.

                            Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                            Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                            Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                            Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                            Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                            Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                            Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                            Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                            Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                            Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                            Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                            Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.

                             

                             

                            • Zeki Velidi Togan (1890-1970) ve Şevket Süreyya Aydemir (1897-1976)

                              Zeki Velidi Togan, bir akademisyen ve siyasetçi olarak İdil-Ural ve Türkistan’ın en tanınmış simalarındandı. Daha 30’lu yaşlarında «Basmacı» hareketinin, Türkistan bağımsızlık mücadelesinin içinde yer alan ve gençlik yıllarından itibaren Bolşevik rejimin ideolojik baskısına uğrayan bir Türk düşünür ve tarihçi olarak, örnek bir kişilik sergilemiş olup, «Genel Türk Tarihi» derinliğinde bir milliyetçilik ve Turan anlayışına sahipti. Türklüğü de İslamiyeti de duru haliyle algılamış ve fikir dünyasında tartışmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında, tarih ve dil tezlerindeki eleştirileri, onun bilimsel bilgiye yönelik duyarlılığı ve hassasiyetinden kaynaklanmıştır.

                              Şevket Süreyya Aydemir, «Suyu Arayan Adam» (1959) adlı eserinde (sayfa 51): «23 Temmuz 1908 yılı hürriyet yahut meşrutiyet ihtilali, memlekette galiba daha ziyade biz çocukların anlayabileceğimiz bir şeydi. Bu ihtilali anlayışta halkın kavrayışı da, galiba biz çocukların kavrayışından ileri geçmiyordu.»

                              1908 Jön Türk İhtilali’nin heyecanının kısa sürdüğünü belirten Şevket Süreyya, ardından, sırrı çözülemeyen bir sıra olayın süratle birbirini kovaladığını, Girit, Tuna eyaletleri, Bosna-Hersek geri alınamadıktan başka, Osmanlı Afrikası (Trablusgarp-Bingazi) ile Ege adalarının da elden çıktığını (1911), İtalya’nın Libya ile Akdeniz adalarına oturduğunu yazmaktaydı Yemen’de Arnavutluk’ta İsyanların çıktığına ve 1912-13 Balkan Savaşları yenilgisinin bir çöküntü yarattığına dikkat çekmekteydi.

                              Sayfa 59: «Ya Anadolu?» diyordu Şevket Süreyya…

                              Sayfa 61: «Fakat bütün bu karışıklıklar içinde de, bazı insanların kafalarında yeni bir anlayış doğuyordu. Bu, yeni bir vatan, yeni bir millet anlayışıydı. Bu yeni anlayışa göre vatan, artık sadece, devletin sınırlandırdığı topraklar demek değildi. Yani vatan, sadece ordunun hakim olduğu yer demek değildi. Hem de asıl olan vatan değil, milletti! Millet, dilleri, dilekleri, ırkları bir olan insanların tarihi topluluğudur deniliyordu.

                              Madem ki artık, eski Osmanlı kalabalığını teşkil eden milletlerden her biri kendi benliğine dönüyordu. O halde, bu milletler arasında Türk olan kütle için de, bir milli ruh, bir milli benlik duygusu lazımdı. Bu, bir kendine dönüş ve kendini buluş demekti…»

                              Bir başka deyişle, Şevket Süreyya’ya göre, TURAN «bu Türk milletinin yaşadığı her yer»di; hangi taht ve hangi bayrak altında olursa olsun bu vatanın adı Turan’dı. MİLLET ise «tarih-dil-dilek birliği» demekti.

                              Kaynaklar:

                              Atatürk, M.Kemal; Nutuk, C.I-III, İstanbul 1961.

                              Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, I-II, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü yayını, Ankara 1945, 1959.

                              Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar; Atatürk'ün Yazdığı Kitaplar.

                              Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

                              Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

                              Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

                              Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

                              Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul 1968.

                              Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

                              Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara 1973.

                              Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da, Ankara 1959.

                              Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953; Moskova Hatıraları, İstanbul 1956.

                              Çetişli, İsmail, Memduh Şevket Esendal, Ankara 1991.

                              Daver, Bülent, Türkiye Cumhuriyetinde Layiklik, Ankara 1955.

                              İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara 1968; Medeni Bilgiler, Ankara 1969.

                              Gökalp, Ziya, Makaleler, haz.Ş.Beysanoğlu, İstanbul 1980.

                              İleri, Celal Nuri, Türk Devrimi: İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri, haz.Ö.Ozankaya, Ankara 2002.

                              İnan, Arı, Düşünceleriyle Atatürk, Ankara 1983.

                              İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

                              Kansu, M.Müfit, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkle Beraber, Ankara 1966.

                              Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.

                              Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

                              Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

                              1959.

                              Kocatürk, Utkan;Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1984.

                              Nadi, Nadir, Perde Aralığından, İstanbul 1965.

                              Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1968.

                              Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıraları, C.I-II, İstanbul 1973.

                              Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya , C.I-IV, Ankara 1977-8.

                              Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

                              Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

                              Tunaya, T.Zafer; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

                              Us, Asım, 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, İstanbul 1966.

                              Ülken, Hilmi Ziya,Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1966.

                              Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

                              Yalçın, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, İstanbul 2000.