Bölüm anahatları

  • Bu derste, bu coğrafyadan çıkmış Ziya Gökalp, Cevdet Paşa, Corci Zeydan, Cemil Sıdkî ez-Zehâvî, Cemil Meriç, Taha Hüseyin ve daha nice aydın, yazar, araştırmacı, akademisyenler hakkında bilgi verilmektedir.

    Bugün Ortadoğulu pek çok aydın ve politikacı, 20. yüzyıldan çok farklı bir 21. yüzyıl yakalama ülküsüne kaptırmışlardır kendilerini. Çünkü tarih gözlüğü ile bakıldığından 20. yüzyıl Orta Doğu için tümden bir yenilgiyi simgeler. Birinci Dünya Savaşından sonra peşpeşe kazanılan bağımsızlıklara, kurulan yeni devletlere, ve zengin petrol kaynaklarının ulusal denetime geçmiş olmasına karşın, 20. yüzyıl, Orta Doğu halkları için yoksulluğun, adaletsizliğin, iç baskının ve dış müdahalenin egemen olduğu bir yaşam süresi olmuştur. Bölge, hele son elli senede, dünyanın istikrarsızlık merkezine dönüşmüştür. Bugün Orta Doğulu düşünürler, tüm bu olumsuzluklardan arınmış bir 21. yüzyılın biçimlenmesini öngören çeşitli modelleri, çeşitli Büyük Projeleri tartışmaktadırlar aralarında.
    Ortadoğu'da 21. yüzyıl için düşünülen ulusal ve bölgesel modellerin sahipleri dört kategoride toplanmaktadır; Pan-Arabistler; Pan-İslamistler; Orta-Doğu'cular ve; Akdenizci'ler. Her birine kısaca bakalım. İsmi üstünde, Pan-Arabistler tüm Arap ülkelerini bir birlik içinde toparlayacak bir düzen düşlüyorlar. Pan-İslamıstler ise birleştirici öge olarak İslamı görüyorlar. Orta-Doğucular, zamanın Israil Dışişleri Bakanı Shimon Perez'in 1995 yılında yayınladığı anılarında sözünü ettiği "düşmansız, sınırsız, füzesiz, atom bombasız, gümrüksüz...çok-kültürlü, çok dinli...ekonomik eşitliğin, kültürel pluralizmin, yaratıcılığın ve kalkınmanın varolduğu.." bir Orta-Doğu yaratmanın peşindeler. Akdenizciler ise, tarihi Akdeniz uygarlıklarının ortak mirasını yeniden ruhlarda ve akıllarda canlandırarak, Akdenizin doğusu ve batısı, kuzeyi ve güneyi ile yakın ve sistemli siyasi, ekonomik ve külrütel işbirliği gelişrtirme tasarısının peşindeler. Bölgeayi Akdeniz kimliği ile yeniden yapılandırma ve böylece barışın ve zenginliğin yolunu açma düşündeler.