KADRO

A. Kadro Dergisi: Ocak 1932’de yayın hayatına atılan ve üç yıl, 36 sayı boyunca Türk Devriminin ideolojisini sistemleştirmeyi ve devrimi evrenselleştirmeyi, sınıfsız bir toplum yaratmayı ve ekonomik kalkınmayı gerçekleştirecek yöntemler önermeyi amaçlayan bir yayın organıdır. Kadro Dergisi'nin imtiyaz sahibi Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), neşriyat müdürü Vedat Nedim (Tör) Beyler olup, Şevket Süreyya (Aydemir), Burhan Asaf (Belge), İsmail Hüsrev (Tökin) Beyler kurucularından ve daimi muharrirlerdendir. Derginin yayınlanma amacı, ilk sayısında da belirtildiği üzere, "Türk inkılabının bir ideolojiye olan gereksinimi ve inkılabın kendine özgü cihanı telakki tarzının  vücut bulmasının zorunluluğu" idi. Kadro Dergisi’nin yayımlandığı dönemde, 1925-1929 yılları arasındaki Takrir-i Sükûn dönemi olağanüstü uygulamalarının bazı izleri bulunmakla birlikte, basın üzerinde kısmen de olsa belli bir hoşgörü mevcuttu. Bundan dolayı olsa gerek, 1930'lu yıllarda Türk entellektüel yaşamında bir canlanma ve basın-yayın faaliyetlerinde belli bir artış göze çarpmaktaydı. Belirtilen dönemde Kadro'dan başka, Ülkü, Çığır, Yeni Adam, Kooperatif, Yeni Türk, Fikir Hareketleri ve Atsız Mecmua gibi süreli yayınlar ortaya çıkmış ve bu entellektüel ortamda sıcak polemikler doğmuştu.

B. Kadro Hareketi: Kadro hareketi ve Kadrocular, 1930'lu yıllarda ve daha sonraki dönemlerde, iç politika ile ilgili olarak önerdikleri devletçilik ve plan ile dikkat çekmişlerdir. Bununla birlikte, Yakup Kadri dışında kalan öteki Kadrocular, TKP ile ilişkili görülmüş ve şüpheyle karşılanmışlardır. Aslında Kadrocuları "Yakup Kadri hariç dört eski TKP'li"  olarak görmek tartışmaya açıktır. Kadro'ya göre, dünyadaki ulusal ve uluslararası eşitsizliklerin nedeni kapitalizmdir. Kadro'ya göre, işte bu olumlu ortamı değerlendirmek için fırsat kaçırılmamalı ve sınıf çatışmasının doğmaması için tedbirler alınmalıydı. Bunu sağlayacak tek yol ise, "devletçilik"  idi. Anti-emperyalizm, anti-kapitalizm, anti-komünizm, devletçilik, Misak-ı Milli ve tam bağımsızlık gibi kavramlar Kadro, Kemalizm ve komünist olmayan solu  birbirlerine yaklaştırmıştır.

Kaynaklar:

Ahmad, Feroz-B.T.Ahmad; Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971), Ankara 1971.

Atay, F.Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1969; Atatürk’ün Bana Anlattıkları, İstanbul 1955.

Atatürk'ün Milli Dış Politikası (1919-1923), Eskişehir 1992.

Avcıoğlu, Doğan, Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul 1974.

Aydemir, Ş.Süreyya; İnkılap ve Kadro, Ankara 1932; Tek Adam: Mustafa Kemal, C.I-III, 1963-65.

Barutçu, Ahmet Faik, Siyasi Hatıralar, Ankara 2001.

Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, Ankara 1953.

Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, Ankara 1953.

Ertan, Temuçin Faik; Kadrocular ve Kadro Hareketi, Ankara 1994.

Frey, F.W, The Turkish Political Elite, Cambridge 1965.

Goloğlu, Mahmut, Milli Şef Dönemi 1939-1945, Ankara 1974.

Gönlübol, Mehmet-Cem Sar; Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1973), Ankara 1982.

İnönü, İsmet, Hatıralar, C.I-II, Ankara 1992; Söylev ve Demeçler, İstanbul 1946.

Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Ankara 1968.

Karal, Enver Ziya, Atatürk’ten Düşünceler, Ankara 1969.

Karpat, Kemal, Türk Siyasi Tarihi, İstanbul 2015.

Sanal, Türker; Türkiye Cumhuriyeti ve 50 Hükümeti, Ankara 1995.

Tökin, F. Hüsrev; Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, İstanbul 1965.

Turan, Şerafettin, Atatürk'ün Düşün Yapısını Etkileyen Olaylar Düşünürler, Ankara 2010; Türk Devrim Tarihi C.I-IV, Ankara 1991-9.

Tunaya, T.Zafer; Türkiye’de Siyasi Partiler (1859-1952), İstanbul 1952; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul 1981.

Türk Anayasaları; Parlamento Tarihi.

Ünaydın, Ruşen Eşref, Diyorlar ki, (haz.Ş.Kutlu), Ankara 1985.

Yalman, Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, İstanbul 1970.

Ayrıca, F.Armaoğlu’nun, C.Üçok ve O.Sander’in siyasi tarih ile ilgili eserlerinden de faydalanılmıştır.