•HIV / AIDS
•AIDS (Acquired
Immuno Deficiency Syndrome
= Sonradan
Kazanılmış
İmmunyetmezlik sendromu),
•İnsan immunyetmezlik virusu (Human
Immunodeficiency Virus = HIV ) ile oluşan,
•primer infeksiyondan yıllar sonra
gelişen öldürücü (kronik ilerleyici) bir hastalıklar topluluğudur.
•CDC (Hastalık Kontrol Merkezi)
tanımlaması
}T hücre fonksiyon bozukluğuna bağlı
olarak gelişen fırsatçı infeksiyonlar,
}Kaposi sarkomu,
}HIV’a bağlı tükenme sendromu,
}B hücre lenfoması gibi
}immun yetmezlik sonucunda gelişen
komplikasyonlar AIDS başlığı
altında toplanır.
•
•Etiyoloji
•HIV, Retrovirideae ailesi, Lentivirineae’deki HIV-1,
HIV-2
retrovirusları.
•100 nm
çapında, tek
sarmallı iki RNA molekülü
taşıyan bir virustur.
•Kor
yapısı, RNA molekülleri,
–Reverse
transcriptase,
–Protease,
–Ribonuclease,
–Integrase
ve
–Kor
proteinlerinden (p15, p17/18, p24
antijenleri)
oluşur.
•Kılıf
(zarf) glikoproteinlerinin en önemlileri gp41, gp120’dir.
•
•
•HIV-1, HIV-2
HIV-1 è dünyada
yaygın,
§Genetik grupları (3) :
1.M
(main-esas)
(en yaygın)
2.O
(outlier-aykırı),
3.N (M ve O olmayan)-New: Kamerun’da
§Subtipleri (10)
var
§Subtip B è Avrupa ve Amerika’da,
§Subtip C è Sahra
altı Afrika’da yaygın.
§
HIV-2 è
Batı Afrika’da endemik
§Subtip (5) A ve B yaygın
è
HIV-1’e göre bulaş riski ¯ (CYB
3 x,perinatal 10 x)
•HIV
genleri ve
proteinleri; fonksiyonları
1) Gag
geni: Kor proteinlerini kodlar (p15,
p17/18, p24).
2) Pol
geni: Beş önemli enzimatik protein sentezinden
sorumludur.
1. Protease:
Gag ile ilgili polipeptidden kor proteinin meydana gelmesi, virionun
infeksiyözite kazanması.
2. Reverse transcriptase ***(p66, p51 proteini):
Viral
RNA’dan proviral DNA oluşması.
3. Endonuclease.
4. İntegrase (p31
proteini): Proviral DNA’nın konak hücre
nükleusuna
girmesi ve konak DNA’sına integre olması.
5. Ribonuclease.
3) Env
(envelop-kılıf) geni:
Prekürsör
glikoproteini gp160
sentezinden
sonra,
1. gp120 (dış
kılıf gp): Hücrelerin CD4
moleküllerine bağlanma.
2. gp41 (transmembran
gp): Virus ile konak hücre zarının kaynaşması ve viral kapsidin hücre
içine girişi = füzyondan sorumlu
•
4) Diğer
genler:
1. Tat :
Sentezlediği protein ile infekte hücrede virus replikasyonu
gerçekleşir; çok sayıda virus partikülü oluşarak hücre parçalanır.
2. Art :
Sentezlediği protein, gag ve env proteinlerinin sentezini sağlar. Art ve tat
genleri, virusun üremesinde otoregülasyon sağlar; latent veya aktif infeksiyon dönemlerini kontrol eder.
3. Vpu :
Virionun tomurcuklanması.
4. Vif : Hücreden
ayrılan virusun infektivitesi.
5. Nef :
İnvivo patojenite
için gerekli.
•
•
ABD’de genç homoseksüel/iv.ilaç
kullanan erkekler arasında;
•
•1981
è
11 P.carinii
pnömonisi ile
sonuçlanan;
•
•1982
è26
Kaposi
sarkomu salgını
ile ortaya çıkan immun
yetmezlik sendromları
bildirilmiştir.
•Masur
H, Michelis MA, Greene JB, et.al. An outbreak of community-acquired
Pneumocystis carinii pneumonia: initial manifestation of cellular immune
dysfunction. N Engl J Med. 1981 Dec
10;305(24):1431-8.
•Myskowski
PL, Romano JF, Safai B. Kaposi's
sarcoma in young homosexual men.
Cutis. 1982 Jan;29(1):31-4.
–
•
1982 è CDC (Hastalık Kontrol Merkezi)
AİDS vaka tanımı
1983
è
AİDS hastalığı etkeni virus
izole edildi
1.Luc
Antoine Montaigner è Lymphadenopathy-associated virus (LAV )
2.Robert Charles Gallo
è
Human
T-lymphotropic virus type III (HTLV-III)
1985 è
HIV testleri kullanıma girdi
Zhu,
T et. al (1998, 5th February) 'An African HIV-1 Sequence from 1959
and
Implications
for the Origin of the Epidemic' Nature, 391(6667)
1987 è
AZT (Zidovudin) kullanıma girdi
1992 è Aralık 1992 itibariyle DSÖ’ ye 611.589 AİDS
vakası bildirilmişti.
1996 è HIV-AIDS’li vaka sayısı 16-17 milyon è kombine tedaviler (HAART:Highly Active Antiretroviral Therapy=HAART)
•
•1981-2015
è
Ölen AİDS vakası 35 milyon.
•2015
è
36.9 milyon HİV-AİDS ile yaşayan birey mevcut
•Yeni
enfete vaka è 2 milyon/yıl
•AİDS
ile ilişkili ölüm è 1,2milyon /yıl
•Tedavi
almakta olan (Mart 2015) è 15
milyon kişi
•Yeni
hasta è 5.600 / gün (600’ü <15 yaş)
–%97’si
è
düşük-kısıtlı imkanı olan ülkelerde
–%48’i
kadın, %30’u genç (15-24Y)
–2/3 Sahra altı Afrika’da
•Ülkemizde HIV enfekte vaka sayılarının
artma nedenleri
•Toplumda HİV/AİDS algısı, bilgi ve
bilinç düzeyi
•Cinsellik ve bu yolla bulaşan
enfeksiyonlar konusunda kısıtlı bilgi, tutum
•Genç nüfus (15-49 yaş)
•Damar içi madde kullanımı
•Nüfus hareketliliği
•Turizm ülkesi olmak
•Özellikle kayıtsız çalışan seks
işçilerinin artması
•Yurt dışında çalışan işçi
popülasyonu
•
•HİV’in bulaşmadığı
durumlar
}Öpüşme, dokunma, okşama, el
sıkışma, sarılma ile,
}Herkese açık yüzme havuzu, genel
tuvalet, duş, saunada,
}Başkalarının kullandığı tabak,
bardak ve benzeri eşyaları kullanmak, halka açık restoran ve benzeri yerlerde
yemek yemekle
}Hayvan ısırması, arı, sinek ve
böcek sokmalarıyla,
}Öksürme ve hapşırmayla,
}Çamaşır ve benzeri giyeceklerin
ortak kullanılmasıyla,
}Kapı kolu, telefon kulaklığı
yoluyla,
}Nefes, gözyaşı ve terle HİV BULAŞMAZ.
•HİV’in başlıca bulaşma yolları
1.Cinsel
yolla (mukozal)
2.iv.
ilaç kullananlarda parenteral
3.Anneden
bebeğe-perinatal
4.Kan
ve kan ürünleri transfüzyonu (parenteral)
•Sağlık
çalışanlarına bulaşma
•Çevresel
bulaşma
–(lab,
horizontal, dökülen kana temas)
•
•HİV’in cinsel yolla (mukozal) bulaşması
1.Heteroseksüel ilişki è
Enfeksiyonun
yayılımında en etkin bulaşma yolu (sıklığı giderek artmıştır)
2.Korunmasız anal
ilişki
: En yüksek risk ! (erkek homoseksüeller)
3.Daha
az sıklıkla homoseksüel / biseksüel ilişki
–İleri
evre hastalık è Risk fazla
•
•Erkek kondomu koruyuculuğu è
% 80-95
•Kadın kondomu koruyuculuğu è
%94-97
•
•ART è bulaş
riski %96 azalabiliyor !!
•
•Sünnet è
bulaşı %50-60 azaltıyor
–PLoS Med 2(11):e298,2005.
–Lancet 369(9562):643-56,2007.
•
•Mikrobisidli kondomların koruyuculuğu ??
•
•Oral ilişkide risk ??
Mukozal
infeksiyon:
}Hücreleri
enfekte etmede 2 ana reseptör kullanır
1.CD4
2.CR
●
ØVirus
gp 120 ile CD4 bağlanır
Øgp41,
CR ile etkileşerek hücre içine füzyon è Mukozal infeksiyon
●
1.HIV, CD4
antijenik molekülünü, hücresel reseptör olarak tanıyan tek retrovirustur.
–T
helper (Th), monosit, makrofaj (mf) (kan ve dokularda)
●
2.CR
(kemokin reseptörü )
–Özellikle
vajen,
rektum ve adenoid dokulardaki epiteloid dendritik hücreler (Langerhans h) çok sayıda CR üretir.
•Hangi durumlarda AİDS’ten şüphe
edilmelidir ?
Sebebi bulunamamış
•uzun
süreli ateş
•>1
ay süren kronik ishal
•<3
ay kısa sürede vücut ağırlığının % 10’undan fazla kilo kaybı
•boyun,
koltuk altı ve kasıklarda süreklilik gösteren,
0,5-2 cm’lik LAP
•aşırı
halsizlik, yorgunluk, gece terlemeleri halinde,
•
•risk
gruplarından herhangi
birindeyse AİDS’ten şüphelenmek gerekir.
•