Konu özeti
1. Hafta: 12. Yüzyılın Sonunda Balkanlar
•Bizans imparatoru II. Basileos’un ölümünden sonra XII. yüzyılda Balkanlarda Nemanja önderliğinde Sırp Devleti ve Asen Hanedanı yönetiminde Bulgar Devleti kurulmuştur. Vlah kökenli olduğu düşünülen Ivan ve Peter Asen Bulgaristan topraklarında bir isyan başlatmışlar ve 1186 yılında Kuman ordusunun desteğini alarak II. Isaakos Angelos’u yenmişlerdir. Ivan ve Peter’in aristokrasi tarafından öldürülmesinden sonra küçük kardeşleri Kaloyan idareyi ele almış ve Bulgar sınırlarını batıya doğru genişletmiştir.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 20112. Hafta: 4. Haçlı Seferi ve Seferin Balkanlardaki Etkisi
•IV. Haçlı Seferi sonucunda Bizans İmparatorluğu yerine Konstantinopolis’te 1261 yılına kadar sürecek olan bir Latin İmparatorluğu kurulmuş, Bizans’ın diğer toprakları Epir Despotluğu, Trabzon Rum İmparatorluğu ve İznik İmparatorluğu olmak üzere 3’e bölünmüştür. IV. Haçlı Seferi’nin en önemli sonucu Venediklilerin Bizans topraklarının üçte birini ele geçirmesidir. Bunun sonucunda Ege Adaları ve Adriyatik’teki yerler Venediklilerin eline geçmiştir.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 20113. Hafta: 13. Yüzyılın İlk Yarısında Balkanlar
•13. Yüzyıl’da Balkanlarda Frankokrasi adı verilen Haçlı devletlerinin hakimiyeti mevcuttur. Bu devletler arasında Filibe Dukalığı, Salona Konluğu ve Bodonitsa Markiliği, Selanik Krallığı, Ahaya Prensliği, Arkadya Baronluğu, Argos ve Nauplia Lordluğu ve Atina Dukalığı bulunmaktadır. En güçlü Haçlı devleti olan Ahaya Prensliği Villehardouin ailesi tarafından kuruldu. 1259’da yapılan Pelagonia Savaşı ile fidye olarak Mistra ve Monemvasia geleceğin Bizans imparatoru VIII. Mikhael’e verilmiştir.•13. Yüzyılda Balkanlardaki diğer bir güç Bizans İmparatorluğu’nun devamı olan Epir Despotluğu’dur. Mikhael Komnenos Dukas tarafından kurulan bu devlet XV. Yüzyılın son çeyreğine kadar varlığını sürdürmüştür. Mikhael Komnenos Dukas’ın ardılI Theodor öneminde Balkanlarda yayılma dönemi başlamış ama II. Ivan Asen’e 1230 tarihli Klokotnitsa Savaşı’nda alınan yenilgiyle Bulgaristan bölgedeki en güçlü devlet olmuştur.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 20114. Hafta: 13. Yüzyılın İkinci Yarısında Balkanlar
•1278’den sonra Ahaya Prensliği’ni Draç Anjou’ları yönettiler. Ahaya Prensliği’ne bağlı pek çok baronluk bulunmaktaydı. Bunların çoğu daha sonra Mora Despotluğu’na dahil oldu. Arkadya Baronluğu gibi uzun ömürlü olanları ise önce Cenovalı Zaccaria ailesi yönetimine, daha sonra yine Mora Despotluğu’na dahil oldular.•Argos ve Nauplia Lordluğu Otto de la Roche tarafından kuruldu. Brienne ve Engien aileleri tarafından yönetildikten sonra Venedikli Cornaro ailesine geçti. Atina ve Thebes’de kurulan Atina Dukalığı, Otto de la Roche tarafından kurulmuştur.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 20115. Hafta: 14. Yüzyılın Başlarında Balkanlar
•Brienne kontu V. Walter’in Epirlilere karşı Katalanlardan yardım istemesiyle 1311’de Halmyros Savaşı yaşanmış ve Atina Dukalığı, Katalan-Aragon hakimiyetine girmiştir. Katalanlar ayrıca Güney Teselya’da Neopatras Dukalığı’nu kurdular. 1388’de Floransalı Nerio Acciaioli bu iki dukalığı birleştirdi ve Acciaioli XV. yüzyılın ikinci yarısına kadar yönetimde kaldı.•Sırpların lideri Milutin imparator II. Andronikos’un kızı Simonis’le evlenmiş ve Makedonya’da önemli fetihler yapmıştır. Bosna’da ban Stefan Kotromanic Kuzeybatı Balkanlarda önemli bir rol oynamış ve Macar kralı Louis d’Anjou’nun kızıyla evlenmiştir.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Kinder, Hermann, and Werner Hilgemann. Dünya Tarihi Atlası. Çev. Leyla Uslu. Ed. Hüseyin Bağcı. Vol. 1. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 20076. Hafta: 14. Yüzyılın Ortalarında Balkanlar
•Milutin’in ardılı Stefan Deçanski 1330 tarihli Küstendil (Velbahzd) Savaşı’nı kazanmıştır. Stefan Duşan XIV. Yüzyılın ortalarında Balkanlarda büyük bir fütuhat yapmış Epir, Arnavutluk, Teselya ve Makedonya’nın önemli bir kısmını ele geçirmiştir. Bunun ardından 1346’da kendisini “Sırpların ve Yunanların İmparatoru ilan etmiştir. 1355’te Stefan Duşan’ın ölmesiyle Sırp Devleti aristokratlar arasında dağılmıştır. V. Uroş ve Vukaşin ortak imparator iken Makedonya’da GRCİNİC ve HLAPEN, Zeta’da (Karadağ) BALSİC, Moravya’da LAZAR HREBELJANOVİC, Batı Sırbistan’da BRANKOVİC hakimiyet kurmuşlardır.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Kinder, Hermann, and Werner Hilgemann. Dünya Tarihi Atlası. Çev. Leyla Uslu. Ed. Hüseyin Bağcı. Vol. 1. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 20077. Hafta: Stefan Duşan ve Balkanlarda Sırp Yayılması
•XIV. Yüzyılın ortalarında Sırp Devleti Duşan önderliğinde altın çağını yaşamıştır. Macarları Tuna’nın kuzeyine iten Duşan Belgrad’ı da içine alacak şekilde geniş bir Balkan Devleti kurmuştur. Duşan yaptığı fetihlerle Arnavutluk’tan, Makedonya, Epir Bölgesi ve Teselya’ya kadar pek çok yere hakim olmuştur. Bu başarılarından dolayı 1346 yılında kendisini Üsküp’te imparator ilan etmiştir. Onun 1355 yılında ölümü Osmanlı Türklerinin Balkanlardaki fetihlerinin önünü açmış ve Sırp Devleti feodaller arasında bölünmüştür.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Kinder, Hermann, and Werner Hilgemann. Dünya Tarihi Atlası. Çev. Leyla Uslu. Ed. Hüseyin Bağcı. Vol. 1. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 20078. Hafta: Duşan'ın Ölümü ve Gelibolu'nun Fethi
•Duşan ölmeden önce Türkler Gelibolu’da bir üs olan Çimpe Kalesini ele geçirmişler ve Avrupa’ya ilk geçişlerini yapmışlardı. Bu sırada Türklerin desteğini alan VI. Ioannes Kantakuzenos’ta tahttan çekilip yerini oğlu Mattheos’a bırakmıştır.•V. Uros ile ortak imparator Vukaşin ve kardeşi Ugljeşa 1371’de yapılan Çirmen Savaşı’nı kaybettiler. Sırp devleti dağıldı ve Moravya’yı yöneten Lazar hariç bütün Sırp beyleri Osmanlı’ya tabi oldular.•Bulgaristan’da Ivan Alexander’in ölümünden sonra ardılları Stratsimir ve Ivan Şişman arasında taht kavgası başlamış Dobrotitsa Dobruca’ya hakim olmuştur. Bulgaristan’daki bu otorite boşluğu Osmanlı’nın Bulgaristan’a saldırısını kolaylaştırmıştır.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Kinder, Hermann, and Werner Hilgemann. Dünya Tarihi Atlası. Çev. Leyla Uslu. Ed. Hüseyin Bağcı. Vol. 1. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 20079. Hafta: Balkanlarda Osmanlı İlerlemesi: 1. Kosova Savaşı
•Bulgarların iç çekişmelerinden faydalanan Sultan I. Murad 1372 yılına kadar Balkan dağlarının güneyini fethetmiş ve Tırnovo hakimi ıvan Şişman’ı vassalı yapmıştır. Sultan Murad aynı zamanda 1371 tarihli Çirmen Savaşı’nda Sırp ordusunu mağlup etmiş ve 1386 yılında Sofya ve Niş’i almıştır. 1388’de Sırpların Plocnik ve Boşnakların Biletsa’da aldıkları galibiyetlerden sonra ittifak kurma ihtimallerinden çekinen Osmanlılar Kosova’ya ilerlemişlerdir. Kosova Ovasında yapılan savaşta hem Lazar hem de Osmanlı sultanı I. Murad ölmüşlerdir. Savaşın sonucunda Moravya Sırbistan’ı Osmanlı egemenliğine girmiş ve Sırplar tamamıyla Osmanlı hakimiyetine katılmışlardır.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 201110. Hafta: 14. Yüzyılın Sonlarında Balkanlar
•Sultan Murad’ın ardılı Sultan I. Bayezid 1392 yılında Üsküp’ü alarak Balkan fetihlerine devam etmiştir. Bayezid aynı zamanda Sırpların artık Osmanlılara bağlı olan devletlerinin lideri Stefan Lazarevic’i en yakın dostu yapmıştır. Rovine Savaşı’nda (1395) Osmanlıya tabi olan Dragaş, Dejanovic ve Marko Mrnjavcevic, Eflak voyvodası Mircea’ya yenildiler. Bunun sonucunda onların toprakları Osmanlı Devleti’ne katılmıştır. Bayezid’in Balkanlardaki faaliyetlerinden dolayı Macar kralı Sigismund ve Fransız şövalyeleri Bayezid’e karşı tarihli Niğbolu Haçlı Seferi’ni başlattılar. Bunun sonucunda 1396 tarihli Niğbolu Savaşı gerçekleşti ve birleşik Haçlı ordusu Osmanlı ve Sırp güçlerine mağlup oldu.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Khazdan, Alexander P., and Alice Mary Talbot, eds. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York: Oxford UP, 1991•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 201111. Hafta: Ankara Savaşı Sonrasında Balkanlar
•Ankara Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti fetret dönemine girmiş ve Musa Çelebi, Mehmet Çelebi, Süleyman Çelebi ve İsa Çelebi arasında taht kavgası başlamıştır. Lazareviclerin faaliyetleri Süleyman Çelebi ile Musa Çelebi’nin taht kavgasına yansımıştır. Musa Çelebi bu mücadelelerde Vuk Lazarevic’e karşı mücadele etmiştir. Bu mücadelelerin birinde Sırp kuvvetleri Süleyman Çelebi’nin tarafına geçerek Musa Çelebi’yi yendiler ama Musa Çelebi daha sonra onlara karşı Edirne’de tekrar savaşmıştır.•Başar, Fahameddin, Fetret Devri, DİA, TDV Yayınları, c. 12, İstanbul, 1995, s. 480-482•Cirkovic, Sima M., The Serbs, (Çev. Vuk Tosic), Blackwell Publishing, Malden & Oxford, 2004, s. 88-91.•Emecen, Feridun. M, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 201612. Hafta: 15. Yüzyılda Balkanlarda Türk İlerlemesi
•Fetret Devri’nin sona ermesinden sonra Osmanlılar Balkanlardaki fetihlerine devam ettiler. Bu dönemde sultan Mehmed’in kardeşi Mustafa’nın ortaya çıkması ve Aydınoğlu Cüneyd Bey ile birlikte Bizans desteğini alarak Rumeli’de faaliyet göstermeleri Osmanlı Devleti’ni yeterince meşgul ediyordu. Buna daha sonra Şeyh Bedreddin’in ayaklanması eklendi. Bütün bunlara rağmen II. Manuel sultanla anlaşma yoluna gitti ve sultan Eflak üzerine bir sefer düzenledi.•Sultan II. Murad döneminde fetih hareketleri hızlandı ve Yanya (1430) ile yedi yıl süren bir mücadeleden sonra Selanik fethedildi. Bunu 1439 yılında Semendire’nin fethi ve 1440’ta başarısız Belgrad kuşatması izlemiştir.•Cirkovic, Sima M., The Serbs, (Çev. Vuk Tosic), Blackwell Publishing, Malden & Oxford, 2004, s. 88-91.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2011•Emecen, Feridun. M, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2016.13. Hafta: Varna ve 2. Kosova Savaşları
1440’tan itibaren Macarların karşı hareketleri başladı. Hunyadi Janos Sofya ve Niş’i ele geçirdi. Macarların Edirne’ye doğru ilerleyişleri İzladi geçidinde durdurulabildi. Osmanlıların Macarlar karşısında yaşadığı zorluklar İskenderbey’in Arnavutluk’taki isyanını cesaretlendirmiştir. II. Murad bu savaşlardan dolayı Hristiyan devletlerle anlaşma yoluna girmiş ve 12 Haziran 1444 tarihinde Edirne-Segedin Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşmaya göre Osmanlılar Tuna’nın kuzeyine geçmeyecekler, Sırbistan toprakları Durad Brankovic’e bırakılacaktı.
•Edirne Segedin Antlaşması’na uymayan Macaristan papalığın da desteğini alarak Kasım 1444’te bir sefer başlatmıştır. Varna’da yapılan savaşta Osmanlı merkez kuvvetleri ve yeniçerilerin dirayetleriyle Türkler zor bir galibiyet almışlardır. Yapılan anlaşmayla Dubrovnik Macar krallığı hâkimiyetinde olurken, Bosna kralının toprakları, Sırp despotlarının ki Osmanlı hâkimiyetinde olacak, Tuna geçidi ve Tuna’nın en sonundaki Karadeniz kıyıları Eflak ve Boğdan düklerinin arazileri sayılacaktır. Bu anlaşmaya rağmen Erdel beyi Hunjadi Janos Türklere karşı yeni bir ordu hazırladı. Ekim 1448 tarihinde yapılan Kosova Savaşı’nda Janos yenildikten sonra Janos’un oğlu Ladislaw Durad Brankovic tarafından esir tutuldu.•Cirkovic, Sima M., The Serbs, (Çev. Vuk Tosic), Blackwell Publishing, Malden & Oxford, 2004, s. 88-91.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 7th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2011•Emecen, Feridun. M, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2016.14. Hafta: İstanbul'un Fethi'nden Sonra Balkanlarda Türk İlerleyişi
•İstanbul’un fethinden sonra sultan II. Mehmed Balkanlar’da büyük bir fetih hareketi başlatmıştır. Bu hareket neticesinde Sırbistan (1459) ve Stjepan Tomasevic’in idamıyla birlikte Bosna Hersek (1463) Osmanlı hakimiyetine girmiş, Arnavutluk İskenderbey’in direnişinden dolayı İşkodra’nın fethine kadar (1479) Osmanlılara karşı savaş halinde kalmıştır. 1463-79 Savaşlarında Venediklilere ait yerler alınmıştır.1470’te Venediklilere ait Eğriboz fethedilmiştir. Venedik’in desteklediği Thomas Palaiologos’un yönetimindeki Mora Despotluğu ele geçirilmiştir. Eflak’ta ise III. Vlad Drakul Osmanlı kuvvetlerine saldırı düzenlemiş, sultan Mehmed Eflak tahtına Vlad’ın kardeşi Radu’yu geçirmiştir.•Fine Jr, John V.A, The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, the University of Michigan Press, Ann Arbor, 1987.•Hupchick, Dennis P., Harold E. Cox, The Palgrave Concise Historical Atlas of the Balkans, Palgrave, New York, 2001•Emecen, Feridun. M, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2016.