Konu özeti
- Bu konu
İbranice Hakkında Genel Bilgiler
İbranice, Sami dillerdendir. Batı Sami dillerinin Kenan kolundandır. Arapça gibi sağdan sola yazılır. Harfler bitişmez. Matbaa ve el yazısı farklıdır. Büyük küçük harf ayrımı yoktur. İbrani alfabesi 22 harften oluşur. Bazı harflerin kelime sonundaki yazılışları baş ve ortadaki yazılışlarından farklıdır. İbrani alfabesi sessizlerden oluşur. Sesliler, nikkud denilen işaretlerle oluşturulur.
Sami dillerinin hemen hepsinde görüldüğü gibi İbranicede kelimeler üç ünsüz harften oluşan fiillerden türetilir. Fiil kökünün asıl anlamı bu üç ünsüz harf tarafından belirlenir. Bu kökler kalıplara sokularak değişik anlam türevleri elde edilir. İbranicede bileşik fiillere pek rastlanmaz, fiillerde zaman (geçmişte olması, şimdi olması) yerine yapılan işin bitirilmiş ya da bitirilmemiş olması ön plandadır.
İbranicede cinsiyet vardır. İsimlerde eril ve dişil olmak üzere iki tür bulunmaktadır. İsmin tekil, çoğul ve sınırlı olarak ikil çoğul (dual) olmak üzere üç biçimi bulunur. Eller, ayaklar, gözler, kulaklar, bacaklar gibi çift olan ya da iki nesneden oluşmuş çoğullar ikil çoğul son eki (–aim) ile, ikiden fazla çokluklar ise çoğul son eki (erkek için –im, dişi için –ot) ile yapılır.
İsimlerde olduğu gibi sıfatlarda da eril ve dişil olmak üzere iki tür bulunur ve bunlar ismin cinsine göre kullanılır. Sayı sıfatlarının da eril ve dişil biçimleri bulunur.
İbranicenin Tarihsel Dönemleri
İbranice, dört tarihsel dönemde ele alınmaktadır. Tevrat İbranicesi (M.Ö. 1000-200), Talmud İbranicesi (M.Ö. 200-M.S. 500) , Ortaçağ Dönemi İbranicesi (M.S. 500-1700), Modern Dönem İbranicesi (1780...) olarak ayrılır. Modern Dönem İbranicesi de, kendi içinde Haskala Dönemi (1811....) şeklinde ayrılıyor.
1Modern İbranice (İvrit Modernit) . 18. Yy.ın sonlarından itibaren gelişmeye başlıyor. Orta ve Doğu Avrupa’da. Haskala (Yahudi Aydınlanması). Orta ve Doğu Avrupadaki Yahudiler Avrupa aydınlanmasına katılmak istiyorlar. İbraniceyi dini amaçlar dışında da kullanmayı hedefliyorlar. İbraniceyi bilim, edebiyat , kültür dili olarak da kullanmanın yollarını arıyorlar. Entegrasyon ve asimilasyon arayışlarını da dile getiriyor. Bu dönemde iki dillilik hakimdir. Yiddiş hem İbranice kullanıyorlar. Yiddiş; Yahudi Almancası. Rusyadaki pogromlar, Avrupadaki anti semitizmin yükselmesi siyonizmin ortaya çıkması. Ve Filistin’e göçlerin başlaması. 19.yy. ortalarından itibaren. İbranice edebiyatın Filistin’e gelmesi.1922 de İbranice ve Arapça Resmi dil oluyor. 1948 den itibaren İsrailin resmi dili oluyor.
19. yüzyıl sonunda İbranice, modern İbranice olarak tekrar ayağa kaldırılmış ve zamanın Yahudilerince Yidiş, Arapça, Rusça gibi dillerin yerine konuşulmaya başlanmıştır. Özellikle Elyezer Ben Yehuda’nın kişisel çabalarıyla tekrar bir konuşma dili haline getirilmiştir. Ben Yehuda’nın oğlu Itamar Ben Avi (doğumu Ben-Tziyon Ben Yehuda) anadili modern İbranice olan ilk kişidir. Filistin’de İbranice dergi çıkarıyor, ilk modern İbranice sözlüğü yayınlıyor.
Modern İbranice, 1921 yılında Birleşik Krallık yönetimindeki Filistin'de ve 1948 yılında kurulan İsrail Devleti'nde (Arapça ile birlikte) resmî dil olarak ilan edilmiştir. 19 Temmuz 2018'de İsrail Parlamentosunda yapılan oylamayla Arapça, İsrail'in resmî dilleri arasından çıkarılmış ve İbranice, İsrail'in tek resmî dili olmuştur.
İbranicenin, tarih içinde çeşitli lehçeleri oluşmuş. Yiddiş (Yahudi Almancası) Sefardi (Yahudi İspanyolcası), Judeo Arabic (Yahudi Arapçası), Teymani (Yemen Yahudileri tarafından kullanılmış)
İbranice Alfabe
İbranice Matbaa Yazısı
ט
Tet
t
ח
Khet
h
ז
Zayin
z
ו
Vav
v,u,o
ה
He
h
ד
Dalet
d
ג
Gimmel
g
ב
Bet
b, v
א
Alef
a,e,i,o,u
ס
Sameh
s
ן
Nun Sofit
(Sonda)
נ
Nun
n
ם
Mim Sofit
(Sonda)
מ
Mim
m
ל
Lamed
l
ך
Khaf
Sofit
(Sonda)
h
כ
Kaf
k
י
Yud
y
ת
Tav
t
ש
Şin
Ş, s.
ר
Resh
r
ק
Kuf
k
ץ
Tsadi Sofit
(Sonda)
צ
Tsadi
ts
ף
Pe Sofit
(Sonda)
פ
Pe
p
ע
Ayin
a, i,o,u
İbranice Zamirler
Ben (Eril-Dişil)
Ani
אני
Sen (Eril)
Ata
אתה
Sen (Dişil)
At
את
O (Eril)
Hu
הוא
O (Dişil)
Hi
היא
Biz (Eril-Dişil)
Anahnu
אנחנו
Siz (Eril)
Atem
אתם
Siz (Dişil)
Aten
אתן
Onlar (Eril)
Hem
הם
Onlar (Dişil)
Hen
הן
İbranicede Eril ve Dişil
İbranicede isim ve fiillerde erillik ve dişillik bulunmaktadır.
· ‘ה ve ת çoğunlukla dişillik alametidir.’
· Bazı durumlarda son harf ה bile olsa dişillik belirtisi olmaz.
· Şehir ve ülke adları her zaman dişildir:
Paal Şlemim Geniş Zaman
Ben (E) Öğreniyorum
Ani Lomed
לומד
אֲנִי
Sen (E)Öğreniyorsun
Ata Lomed
לומד
אַתָה
O öğreniyor
Hu Lomed
לומד
הוּא
Ben (+) Öğreniyorum
Ani Lomedet
לומדת
אֲנִי
Sen (+) Öğreniyorsun
At Lomedet
לומדת
אַת
O (+) Öğreniyor
Hi Lomedet
לומדת
היא
Biz Öğreniyoruz
Anahnu Lomdim
לומדים
אנחנו
Siz Öğreniyorsunuız
Atem Lomdim
לומדים
אתם
Onlar Öğreniyorlar
Hem Lomdim
לומדים
הם
Biz (+)Öğreniyoruz
Anahnu Lomdot
לומדות
אנחנו
Siz (+) Öğreniyorsunuz
Aten Lomdot
לומדות
אתן
Onlar (+) Öğreniyorlar
Hen Lomdot
לומדות
הן
אני לומד עברית
Paal Lamed Hey Geniş Zaman
עשה (Yapmak) Fiili Geniş Zaman Çekimi (עושה- אשה)
Ben Yapıyorum
Ani Ose
עושה
אני
Sen Yapıyorsun
Ata Ose
עושה
אתה
O Yapıyor
Hu Ose
עושה
הוא
Ben (+) Yapıyorum
Ani Osa
עושה
אני
Sen (+) Yapıyorsun
At Osa
עושה
את
O (+) Yapıyor
Hi Osa
עושה
היא
Biz Yapıyoruz
Anahnu Osim
עושים
אנחנו
Siz Yapıyorsunuz
Atem Osim
עושים
אתם
Onlar Yapıyorlar
Hem Osim
עושים
הם
Biz (+) Yapıyoruz
Anahnu Osot
עושות
אנחנו
Siz (+) Yapıyorsunuz
Aten Osot
עושות
אתן
Onlar (+) Yapıyorlar
Hen Osot
עושות
הן
Paal Lamed Alef Geniş Zaman
Ben Okuyorum
Ani Kore
קורא
אני
Sen Okuyorsun
Ata Kore
קורא
אתה
O Okuyor
Hu Kore
קורא
הוא
Ben (+) Okuyorum
Ani Koret
קוראת
אני
Sen (+) Okuyorsun
At Koret
קוראת
את
O (+) Okuyor
Hi Koret
קוראת
היא
Biz Okuyoruz
Anahnu Korim
קוראים
אנחנו
Siz Okuyorsunuz
Atem Korim
קוראים
אתם
Onlar Okuyorlar
Hem Korim
קוראים
הם
Biz (+) Okuyoruz
Anahnu Korot
קוראות
אנחנו
Siz (+) Okuyorsunuz
Aten Korot
קוראות
אתן
Onlar (+) Okuyorlar
Hen Korot
קוראות
הן
Paal Lamed Ayn Geniş Zaman
Ben Biliyorum
Ani Yodea
יודע
אני
Sen Biliyorsun
Ata Yodea
יודע
אתה
O Biliyor
Hu Yodea
יודע
הוא
Ben (+) Biliyorum
Ani Yodaat
יודעת
אני
Sen (+) Biliyorsun
At Yodaat
יודעת
את
O (+) Biliyor
Hi Yodaat
יודעת
היא
Biz Biliyoruz
Anahnu Yod’im
יודעים
אנחנו
Siz Biliyorsunuz
Atem Yod’im
יודעים
אתם
Onlar Biliyorlar
Hem Yod’im
יודעים
הם
Biz (+) Biliyoruz
Anahnu Yod’ot
יודעות
אנחנו
Siz (+) Biliyorsunuz
Aten Yod’ot
יודעות
אתן
Onlar (+) Biliyorlar
Hen Yod’ot
יודעות
הן
Pİel Kalıbı Geniş Zaman
Ben Öğretiyorum
Ani Melamed
מלמד
אני
Sen Öğretiyorsun
Ata Melamed
מלמד
אתה
O Öğretiyor
Hu Melamed
מלמד
הוא
Ben (+) Öğretiyorum
Ani Melamedet
מלמדת
אני
Sen (+) Öğretiyorsun
At Melamedet
מלמדת
את
O (+) Öğretiyor
Hi Melamedet
מלמדת
היא
Biz Öğretiyoruz
Anahnu Melamdim
מלמדים
אנחנו
Siz Öğretiyorsunuz
Atem Melamdim
מלמדים
אתם
Onlar Öğretiyorlar
Hem Melamdim
מלמדים
הם
Biz (+) Öğretiyoruz
Anahnu Melamdot
מלמדות
אנחנו
Siz (+) Öğretiyorsunuz
Aten Melamdot
מלמדות
אתן
Onlar (+) Öğretiyorlar
Hen Melamdot
מלמדות
הן
Nif'al Kalıbı Geniş Zaman
Ben Giriyorum
Ani Nihnas
נכנס
אני
Sen Giriyorsun
Ata Nihnas
נכנס
אתה
O Giriyor
Hu Nihnas
נכנס
הוא
Ben (+) Giriyorum
Ani Nihneset
נכנסת
אני
Sen (+) Giriyorsun
At Nihneset
נכנסת
את
O (+) Giriyor
Hi Nihneset
נכנסת
היא
Biz Giriyoruz
Anahnu Nihnasim
נכנסים
אנחנו
Siz Giriyorsunuz
Atem Nihnasim
נכנסים
אתם
Onlar Giriyorlar
Hem Nihnasim
נכנסים
הם
Biz (+) Giriyoruz
Anahnu Nihnasot
נכנסות
אנחנו
Siz (+) Giriyorsunuz
Aten Nihnasot
נכנסות
אתן
Onlar (+) Giriyorlar
Hen Nihnasot
נכנסות
הן
Hif'il Kalıbı Geniş Zaman
Hatırlatıyorum
Ani Mazkir
מזכיר
אני
Hatırlatıyorsun
Ata Mazkir
מזכיר
אתה
Hatırlatıyor
Hu Mazkir
מזכיר
הוא
(+) Hatırlatıyorum
Ani Mazkira
מזכירה
אני
(+) Hatırlatıyorsun
At Mazkira
מזכירה
את
(+) Hatırlatıyor
Hi Mazkira
מזכירה
היא
Hatırlatıyoruz
Anahnu Mazkirim
מזכירים
אנחנו
Hatırlatıyorsunuz
Atem Mazkirim
מזכירים
אתם
Hatırlatıyorlar
Hem Mazkirim
מזכירים
הם
(+) Hatırlatıyoruz
Anahnu Mazkirot
מזכירות
אנחנו
(+) Hatırlatıyorsunuz
Aten Mazkirot
מזכירות
אתן
(+) Hatırlatıyorlar
Hen Mazkirot
מזכירות
הן
Hitpa'el Kalıbı Geniş Zaman
Ben Giyiniyorum
Ani Mitlabeş
מתלבש
אני
Sen Giyiniyorsun
Ata Mitlabeş
מתלבש
אתה
O Giyiniyor
Hu Mitlabeş
מתלבש
הוא
Ben (+) Giyiniyorum
Ani Mitlabeşet
מתלבשת
אני
Sen (+) Giyiniyorsun
At Mitlabeşet
מתלבשת
את
O (+)Giyiniyor
Hi Mitlabeşet
מתלבשת
היא
Biz Giyiniyoruz
Anahnu Mitlabşim
מתלבשים
אנחנו
Siz Giyiniyorsunuz
Atem Mitlabşim
מתלבשים
אתם
Onlar Giyiniyorlar
Hem Mitlabşim
מתלבשים
הם
Biz (+) Giyiniyoruz
Anahnu Mitlabşot
מתלבשות
אנחנו
Siz (+) Giyiniyorsunuz
Aten Mitlabşot
מתלבשות
אתן
Onlar (+) Giyiniyorlar
Hen Mitlabşot
מתלבשות
הן
Huf'al Kalıbı Geniş Zaman Çekimi
Davet Ediliyorum, davetliyim
Ani Muzman
מוזמן
אני
Davet Ediliyorsun, davetlisin
Ata Muzman
מוזמן
אתה
Davet Ediliyor
Hu Muzman
מוזמן
הוא
(+) Davet Ediliyorumi davetliyim
Ani Muzmenet
מוזמנת
אני
(+) Davet Ediliyorsun, davetlisin
At Muzmenet
מוזמנת
את
(+) Davet Ediliyor, davetli
Hi Muzmenet
מוזמנת
היא
Davet Ediliyoruz, davetliyiz
Anahnu Muzmanim
מוזמנים
אנחנו
Davet Ediliyorsunuz, davetlisiniz
Atem Muzmanim
מוזמנים
אתם
Davet Ediliyorlar, davetliler
Hem Muzmanim
מוזמנים
הם
(+) Davet Ediliyoruz
Anahnu Muzmanot
מוזמנות
אנחנו
(+) Davet Ediliyorsunuz
Aten Muzmanot
מוזמנות
אתן
Davet Ediliyorlar
Hen Muzmanot
מוזמנות
הן