UYGULAMA NOTU
1 ve 2. hafta Tohumların tanıtılması, embryonik ve nonembryonik tohumlar,
3 ve 4. Hafta. Tohum neminin tayin edilmesi, yüksek ve düşük sıcaklık metotları,
5. hafta. Çimlendirme metotları, kağıt arası ve kağıt üzeri metotları,
6. Hafta. Normal ve anormal fide nedir?
7. Hafta. Tohum dormansisi, bamya örneği,
8-9. Hafta Tetrazolium testi nedir ve niçin yapılır?
10-11. Hafta.Hızlı yaşlandırma güç testi nedir niçin kullanılır?
12-13. Hafta EC testi ne işe yarar neden kullanılır.?
14. Hafta. Depolamada kullanılan paketler ve özellikleri,
UYGULAMA NOTU
Tohum partilerinin başlangıç canlılıkları ve nem kapsamlarının belirlenmesi
Her parti için 3 tekerrür x 50 tohum kullanılarak, her tekerrürdeki tohumlar, petri kabındaki 2 nemli kağıdın üzerine yerleştirilmiş ve kağıtlar 4 ml saf su ile ıslatılır. Çimlenme kriteri olarak 2mm’lik kökçük çıkışı esas alınıp, sayımlar her gün yapılır, çimlendirme kağıtları gerekli olduğu sürece nemlendirilir. Çimlendirme denemesinin sonunda normal ve anormal fideler belirlenir.
Her partinin tohum nemi ISTA (Uluslararası Tohum Test Birliği) (1993) kurallarına göre belirlenir, 1g’lık 2 tekerrürlü tohum örneklerinin önce başlangıç ağırlıkları tartılır. Daha sonra tohumların son ağırlıklarını tespit edebilmek için tohumlar, 103ºC ’de 17 saat ya da 130 C'de 1 saat bekletilr. Tohumlar, bu süre sonunda fırından çıkartılarak tohumların soğuması amacıyla fırın kaplarının ağızları kapalı şekilde desikatörde yarım saat bekletildikten sonra son ağırlıkları tartılr. Elde edilen başlangıç ve son ağırlıkları aşağıdaki formülde belirtilmiş ve başlangıç nem miktarları (%) saptanır.
BTA- STA
Nem miktarı (%) = x 100
BTA
BTA: Başlangıç tohum ağırlığı
STA: Son tohum ağırlığı
Tohum gücü testleri
Pırasa ve soğan tohum partilerinin tohum gücü açısından sınıflandırılması amacıyla ortalama çimlenme zamanı, hızlandırılmış kontrollü bozulma, kontrollü bozulma ve hızlı yaşlandırma testleri uygulanmıştır.
Ortalama çimlenme zamanı (OÇZ)
Tohum partilerinin ortalama çimlenme zamanını belirlemek amacıyla çimlenme testi 20ºC ’de karanlıkta yürütülmüş ve sayımlar ilk 7 gün sabah 09:00 ve akşam 16:00’da günde iki kez, sonraki günler ise tek sayım yapılmış ve günlük sayımlardan elde edilen değerlerle tohum partilerinin ortalama çimlenme zamanı aşağıdaki formülle saat olarak hesaplanmıştır.
Σ n.D
OÇS=
Σ n
OÇS: Ortalama çimlenme süresi
n: D. günde çimlenen tohum sayısı
D: Çimlenme başlangıcından itibaren geçen günü ifade etmektedir.
Kontrollü bozulma testi (KBT)
Standart KBT’de %20 nemde 45ºC ’de 24 saat yaşlandırma önerilmektedir (Matthews 1980). Tohumların %20 nem seviyesine ayarlanmasında, petri kabının içerisine 2 adet nemli kağıdının üzerine tohumlar yerleştirilmiş ve her bir lotun istenilen %20 düzeyine yükseltilmesinde yaklaşık yarım saat beklenmiş, istenilen neme ulaşılana kadar her 5 dakikada bir tartım yapılmıştır. Powell (1995)’in kullanmış olduğu tohum ağırlığına bağlı formülden yararlanılmış ve tohumların nemi % 20’ye yükseltmiş ve tohum kaplarının ağzı kapatılmıştır.
İstenen Nemdeki Tohum Ağırlığı(g) = Başlangıç tohum ağırlığı x (100-Başlangıç nemi)
(100-İstenen nem)
İstenilen nem yüzdesinden sonra nem dengesi için tohumlar, 5ºC ’de 1 gün kapalı kaplarda tutulmuş ve bu periyotta tohumların tümünün nemi iyice alması ve aynı neme ulaşması için tohum kapları sürekli çalkalanmıştır. Dengeye gelen tohumlar hermetik paketlere yerleştirilmiş 45°C’de 24 saat yaşlandırılmıştır. Yaşlandırma periyodundan sonra 3 x 50 tekerrür / tohum 20ºC ’de çimlendirilmiştir. Çimlendirme değerlendirmesi pırasada 14 gün, soğanda 12 gün süre ile yapılmış, sonuçlar her tekerrürün çimlenme yüzdeleri (kökçük çıkışı) alınarak hesaplanmıştır.
Hızlandırılmış Kontrollü Bozulma Testi (HKBT)
Kontrollü bozulmada nem dengesi için 1 gün, yaşlandırma periyodu için de 1 gün beklenmektedir. Çimlendirme sürecinin sonunda değerlendirme yapıldığı için toplam süre soğan için 14, pırasa için 16 gün gerekmektedir. HKBT’de nem dengesi ve yaşlandırma periyodunu 1 gün içinde tamamlayıp, önerilen son çimlenme süresini beklemeden ilk 3-4 günde kökçük çıkış oranı saptanarak değerlendirme yapılmıştır. Dolayısıyla HKBT ile değerlendirmenin toplamda 5-6 güne indirilmesi hedeflenmiştir. Burada amaç KBT’nin uygulama süresini kısaltmak ve etkinliğini arttırmaktır. 3.2.2.2’de açıklandığı gibi tohumların nem ayarı petride, nemli kağıtlar kullanılarak yapılmış ve kontrollü bozulma testinden farklı olarak tohumlar, %24 nem seviyesine yükseltilmiştir. Bunun nedeni yaşlandırma süresinin kısa olması nedeniyle nemi yüksek tutma gereksinimidir.
Tohumların nemi 3.2.2.2’de açıklandığı gibi %24’e çıkartıldıktan sonra 8 saat boyunca dengeye getirilmiş ve bu süre içerisinde tohum kapları belirli aralıklarla çalkalanmıştır. Gerekli denge sağlandıktan sonra tohumlar hava ve su geçirmez şekilde paketlenip 18 saat 47ºC ’de yaşlandırılmıştır. KBT’de kullanılan yaşlandırma sıcaklığından daha yüksek sıcaklık kullanılmıştır. Bunun nedeni yaşlandırma süresinin kısa olması nedeniyle istenilen sonucun elde edilebilmesi içindir. Daha sonra tohumlar 20ºC ’de çimlendirilip, ilk 7 gün günde sabah ve akşam olmak üzere iki kez, sonraki günler de ise sabah aynı saatte tek sayım yapılıp normal fide oranları ve erken kökçük çıkışı ile elde edilen sayım değerleri esas alınmıştır.
Hızlı Yaşlandırma Testi (HYT)
Testte her yaşlandırma kutusuna (11 x 11x 4 cm) yüksek oransal nem sağlamak amacıyla 40 ml saf su eklenmiş, her lot için 2 gr tohum yaşlandırma kutusunun içindeki tel bölmeye (10 x 10 x 3 cm) tek tabaka halinde yerleştirilmiştir. Tohumların nem kaybını engellemek amacıyla yaşlandırma kutuları çimlenme poşetlerinin içerisine konularak, tohumlar 41ºC , 72 saat süre boyunca, %100 oransal nemde ve karanlıkta yaşlandırılmıştır (Şekil 3.5). Hızlı yaşlandırma sonrası çimlenme testi ISTA kurallarına göre uygulanmış, sayımlar aynı şekilde pırasada 14 gün, soğanda 12 gün olarak değerlendirilmiş ve çimlenme kriteri olarak 2mm’lik kökçük çıkışı esas alınmıştır. Testin sonunda ise çimlenme yüzdeleri belirlenmiştir.