Kutalmış Oğlu Süleyman Şah
SÜLEYMANŞAH DEVRİ
Devletin kuruluşu
Anadolu fatihi ve Türkiye Selçuklu Devleti ’nin ilk hükümdarı Kutalmış- oğlu Süleymanşah, Büyük Selçuklu imparatorluğu sultanı A lp A r s l a n ’ - m ölümü(1072) üzerine ve oğlu Melikşah’m tahta geçtiği sıralarda, ülke içinde ortaya çıkan birtakım karışıklıklar sırasında, kardeşleri Mansur,Alpilik ve D e v l e t (D o l a t) ile birlikte muhtelif Selçuklu emir ve kumandanlarının fetihlere devam ettikleri Anadolu'ya gelip Fırat ırmağı boylarında ve Urfa yörelerince fetihlerde bulunmakta idi. Böylece Süleymanşah’m ilk kez tarih sahnesine Güney-doğu Anadolu bölgesinde çıktığına tanık oluyoruz. Bu sıralarda Selçuklu imparatorluğuna tâbi olarak Filistin’de kurulan Türkmen Beyliği,nin başına geçip fetihlere devam eden Atsız’ dan, Fatımîlerden Akkâ’yı almak suretiyle ayrı bir beylik kurmak isteyen onun maiyyeti emirlerinden Ş ö k 1 ü , S ü leymanşah dışındaki Kutalmışoğullarından ( M a n s u r , A lp i 1 i k ve Devlet) birisine bir mektupla başvurarak “ Sen, Selçuklulardan olup sultan sülâlesine mensupsun, sana itaat ile senin hizmetinde bulunursak bununla şeref duyar ve »ğünürüz; sultan ailesinden olmayan Atsız ’a tâbi olmak istemiyoruz” dedikten sonra onu bertaraf edip Suriye ve Filistin’e hâkim olmanın güç olmadığını bildirdi ve “ Eğer A t s ı z ’ ı yenip onu bu ülkeden uzaklaştıracak olursak Mısır Fatımî devleti de bize yardımda bulunacaktır” diyerek ona güneye Filistin’e gelip birlikte fetih yapmasını önerdi. Ş ö k 1 ü ’ nün bu önerisi üzerine Kutalmışoğlu, bir kardeşi ve amcaoğlu ile birlikte Taberiyye’ye gelip Ş ö k 1 ü ’ ye katıldı ve Mısır Fatımî devletine tâbi olduklarını resmen ilân ettiler. Böylece Suriye ve Filistin’de, A t s ı z ’ ın tâbi olduğu Büyük Selçuklu imparatorluğuna karşı, şii Mısır Fatımî halifeliğini tanıyan ve içinde, Selçuklu hanedanına mensup şehzâdelerin de yer aldığı bir ittifak kurulmuş oldu. Onların bu girişimlerini yakından izleyen Atsız, Şöklüve müttefiklerine karşı derhal harekete geçerek onları Taberiy- ye’de, 1075 yılında, yenilgiye uğrattı, tutsak aldığı Şöklü ve oğlunu öldürttü, fakat yine tutsak aldığı Kutalmışoğullarını özel bir koruma altına alarak durumu, bir elçiyle sultan Melikşah’a arzetti. Öte yandan kardeşlerinin tutsak olduğu haberini alan Süleymanşah, süratle Suriye’ye inip Selçuklu vasalı
M i r d a s o ğ l u N a s r ’ ın yönetimindeki Haleb’i kuşattı ise de aldığı bir miktar haraç karşılığında kuşatmayı kaldırdı ve daha güneye inerek Atsız’a özel bir ulak göndererek “ Tutsak kardeşlerinin kendisine teslimini istedi”. Süleyman- ş a h , isteğinin yerine getirmemesi üzerine, buradan ayrılıp Bizans yönetimindeki Antakya’ya yürüyüp kuşattı, fakat 20 bin altın karşılığında barış yapılması sonucunda, kuşatmayı kaldırdı. Süleymanşah, daha sonra yeniden Haleb yörelerine gelip Atsız ’a yardıma gelmekte olan üç bin Türkmen atlısına saldırıp onları yağmaladıktan sonra tekrar Antakya yörelerine döndü. Süleymanşah, giriştiği bu Kuzey-Suriye harekâtından sonra Anadolu’ya dönerek yeniden fetihlere başladı. O, kısa zamanda, Orta-Anadolu üzerinden, daha önceleri de Selçuklu akıncılarının harekette bulundukları Marmara Denizi yönüne hareketle 1075 yılında, İstanbul’un hemen yambaşında, büyük ve tarihî bir Bizans kenti olup sağlam surlara sahip bulunan İznik'i fethetti ve burasını temelini atmakta olduğu Türkiye Selçuklu Devleti’nin başkenti yaparak devletini kurdu. Bunun üzerine sultan Melikşah, kendisine ‘‘Türkiye Selçuklu Devleti Hükümdarı” fermanı (menşûr), Bağdat Abbasî halifesi Kaaim Biemrillah da hil’at (Özel giysi) ve ferman ile birlikte “Nâsırüddevle, Ebulfevâris ve Rüknüddin” ünvan ve lâkaplarını göndermişlerdir. Böylece Süleymanşah, Selçuklu akıncılarının Marmara Denizi’ne kadar harekâtta bulundukları bütün Anadolu’yu feth etme planlarını uygulama safhasına koymaya başlamış bulunmaktadır. Hattâ onun, H z. Peygamber’in “ İstanbul mutlaka fethedilecektir; onu fetheden kumandan, ne iyi bir kumandan, onu fetheden ordu ne iyi bir ordudur” dediği Bizans başkenti İstanbul’u fethedip Rumeli yakasına geçerek fetihlerini orada da sürdürmeyi planlamış olması da mümkündür.