Konu özeti
DERSİN TANITIMI VE KAPSAMI
GİRİŞ
Derste temel amaç; engellerle ortaya çıkan farklılıkları anlayabilmek, empati kurmak ve peyzaj mimarı olarak bariyerlerin kaldırılmasının bir parçası olabilmektir. Bu nedenle öncelikli olarak ders sürecinin ilk aşamasında, engel tiplerinin ve bu tiplere bağlı olarak bireyin bilişsel ve motor becerileri incelenecektir. Her bir bireyin psikolojik, sosyal ve fiziksel özelliklerine bağlı olarak yapılı çevrenin özelliklerinin de nasıl olması gerektiği sorusu yanıtlandırılacaktır.
“BİZİMLE İLGİLİ YAPACAKLARINIZI BİZSİZ YAPAMAZSINIZ”
Herhangi bir bireyin günlük yaşam rutinini sürdürelebilmesi, iş, okul, alışveriş- banka, yada rekreasyon gb. aktivitelerini BAĞIMSIZ olarak yapabilmesi için mekanın nasıl kurgulanması gerekir?
Bu amaçla; öncelikli olarak;
- Sınıf içinde yapılan çeşitli tartışmalar, yasal ve yönetsel çerçevede yapılan tanımlar ile sıradan insanların, tasarımcı ya da plancı açısından engel, engellilik gb. kavramlar açıklanmaya çalışılacaktır. Engellik tanımının ülkelere göre neden ve niçin değiştiği de açıklanmaya çalışılacaktır.
- Engel, özürlülük ölçütü ve sınıflandırılması
- İmar kanunu(3194), 5378 sayılı Özürlüler kanunu, Birleşmiş Milletler Engellilerin haklarına İlişkin Sözleşme incelenecektir. Bu yasa ve sözleşmelerle engellilerin yapılı çevrenin erişilebilirliği hakkındaki yaptırımları incelenecektir.
- Evrensel tasarım/herkes için tasarım, peyzaj erişilebilirliği gb. kavramlar açıklanacaktır.
- Herhangi bir endüstri ürünü tasarımı ile peyzaj tasarımı arasındaki ilişki ve bu nihai ürünlerin tasarımında, uygulanmasında ve yönetiminde etkili faktörler açıklanacaktır.
- İyileştirme bahçeleri, zen bahçeleri, hortikültürel terapi, feng-shui,vastu yaklaşımları anlatılacaktır.
Engel tipleri ve bu engel tiplerinin mekan kurgusu ile ilişkisini açıklayabilmek için farklı derneklerle, bireylerle görüşmeler yapılacak ve her bir engel tipinin özellikleri ile bu engel tipine bağlı olarak bireyin fiziksel özellikleri( yeti, kapasite, zorluk vb) ruhsal özellikleri, sosyal özellikleri tablolar halinde yapılacaktır. Daha sonra her bir engel tipinin gereksinim duyduğu tasarım (yapısal ve bitkisel) kriterleri belirlenmeye çalışacaktır. Buna göre analiz edilecek engel tiplerini taslak olarak şöyle sınıflandırabiliriz.
- Zihinsel engelliler ( down sendromu, otizm, öğrenme güçlüğü, dikkat dağınıklığı, hiperaktivite vb)
- Görme engelliler
- Bedensel, ortopedik engelliler
- Konuşma, işitme engellileri
- Süreğen engelller (obezite, çok uzun çok kısa olma, kalp, şeker vb.)
- Yaşlılık ve buna bağlı sorunlar .
İÇERİK
Engelliler için peyzaj tasarımı, kapsam nedir?
- 1. Genel olarak kavramlar- tanımlar- açıklamaları
1.1. Engelli, özürlü, sakat, düşkün “kelimelerinin” yasal platformlarda ve günlük yaşamda (yazılı ve görsel basında, toplumda, konu ile doğrudan ilgili ya da bağlantısız bireylerde) bu kelimelerin kapsamı ve içeriği nedir?
(sınıf içinde grup tartışması ve örneklerin verilmesi ile genel bir tanımlamaya varılması)
1.2. Yaşlılık, geçici ya da kalıcı bazı işlevsel eksikliklerin tanımlanması ( obezite, hamilelik, kalp rahatsızlıkları, trafik kazası sonrası yaralanmalar vb.)
1.3. Fiziksel özelliklerin yanısıra duygusal, bilişsel ve ruhsal farklılıklardan kaynaklanan yeti farklılıkları, kayıpları ya da bireysel özelliklerin irdelenmesi
1.4. Algılama, okur-yazarlık durumlarının mekanla bağlantılı olarak tartışılması
- 2. Bireysel farklılıkların ve işlevsel özelliklerin genel olarak tasarım konuları (ürün tasarımı, ev, alet, araç vb.) peyzaj tasarımı ile ilişkilendirilmesi ve konu ile bağlantıların kurulması.
- 3. Konu ile ilgili tasarımla bağlantılı kavramların tanımlanması.
- Erişilebilirlik,
- Ulaşılabilirlik,
- Evrensel tasarım,
- Herkes için tasarım,
- Engelsiz tasarım
- Bağımsız tasarım
- 4. Bu kavramlarda tasarım ilkelerinin açıklanması
- 5. Peyzaj tasarımı engelliler için uygulama alanları nerelerde olabilir?
5.1.1. Parklar
5.1.2. Oyun alanları
5.1.3. Yüzme alanları,
5.1.4. Rekreasyonel alanlar
5.1.5. Spor alanları
5.1.6. Sokaklar
5.1.7. Meydanlar
5.1.8. Yaya bölgeleri
5.1.9. Kırsal alanlar(doğa yürüyüş alanları)
5.1.10. Milli parklar
5.1.11. Kamp alanları
5.1.12. Piknik alnaları
5.1.13. Kırsal ve kentsel tüm yaşam ve rekreasyonel alanlarla birlikte çalışma mekanları
5.1.14. Konut bahçeleri
5.1.15. Okul bahçeleri
5.1.16. Hastane bahçeleri
1.1.1. Rehabilitasyon bahçeleri
1.1.2. Bakımevleri
1.1.3. Huzurevleri
- 2. Peyzaj tasarımı ilgi alanları
2.1. Döşemeler
2.2. Donatılar
6.2.1.Çöp kutuları
6.2.1.Çiçek kasaları
6.2.3. İlan panoları
6.2.4. Telefon klubeleri
6.2.5. Satış büfeleri
6.2.6. Banklar
6.2.7.Seyyar wc.
6.3. Yaya geçişleri
6.4. Oyun alanları
6.5. Oturma ve dinlenme alanları
6.6. Yollar
6.7. Rampalar
6.8. Trabzanlar
6.9. Bariyerler
6.10. Otoparklar
6.11. Bitkisel tasarım (tür seçimleri, doku, form vb. tasarım özellikleri)
7. İyileştirici bahçeler (Restorative, healing, healthcare kavramları) ve dünyadan örnekler
7.1. Duyu bahçeleri
7.2.Hortikültürel terapi
8. Feng Shui ve Vastu (feng shui and vastu shastra ) yaklaşımları