Sultan Mahmut ve Sonrası Mücadeleler
Mahmud, bazı şarkiyatçıların iddia ettiği gibi zengin kaynakları ele geçirmek için değil İslam' ı yaymak için Hindistan'a on yedi sefer düzenledi. Bunları n en önemlisi, 416-417'deki (1025-1026) Somnat (SGmenat) seferiydi. Bu sefer sonunda kazandığı zaferin yankıları bü- tün İslam alemine yayıldı ve Sultan Mahmud'un Sünni İslam dünyasının kahramanı olarak tanınmasını sağladı. Abbasi halifesi tarafından kendisine "sultan" ve ailesine yeni şeref takapiarı verildi. Sultan Mahmud zaman zaman Karahanlı Devleti ile de savaşmış ve onlara üstünlüğünü kabul etti mişti r. Ayrıca batı yönünde devletini genişleten Mahmud, Irak'taki BüveyhTier'i mağiOp ederek Iraklacem 'i kendi imparatorluk sınırları içine kattı . Sultan Mahmud'un 421'de (1030) vefatından sonra Gazneli Devleti'nde tekrar taht mücadelesi başladı. Sonuçta Mesud kardeşi Muhammed'i mağiOp ederek Gazneli tahtına geçti ve Muhammed gözlerine mil çekilerek hapsedildL Mesud yetenekli ve cesur bir askerdi. Ancak devlet idaresinde babası kadar ba- şarılı olamamıştır. Mesud babasının Hindistan'daki başarısını korumak istediyse de Karahanlılar'dan Ali Tegin ve Sel- çuklu tehlikesi karşısında buraya babası kadar çok sayıda sefer düzenleyemedi. 424'te ( 1 033) yaptığı bir seferle SarsOti (Sarsave) Kalesi'ni ele geçirdi. Selçuklular 1035 ilkbaharında Gazneli hakimiyetinde bulunan Horasan'a göç ederek Merv, Serahs ve Perave arasındaki t opraklara yerleştiler. Sultan Mesud'un Sel- çuklular'a karşı gönde diği Hacib Beg Toğdı kumandasındaki ordu Hisar-ı Tak'- ta ağır bir yenilgiye uğradı (426/ ı035) Sultan Mesud Se çuklular'ı Horasan'dan atmak için çok uğraştı, fakat 428 ( 1 037) ve 429'da (1038) Çağrı Bey'in mahirane siyasetiyle Gazneli ordusu iki defa daha bozguna uğratıldı ve Gazneliler'in Horasan'daki hakimiyetlerine son verildi. Mesud, Hindistan'a yaptığı seferlerde ba- şarı kazanmasına rağmen Selçuklular karşısında büyük bir başarı elde edemedi. Nihayet Tuğrul Bey ile Dandanakan'da karşılaştı ve üç gün süren savaş tan sonra ağır bir yenilgiye uğradı (43ı / 1040). Bunun üzerine Mesud ailesini ve hazinelerini toplayarak Hindistan'a doğ ru çekildi. Ancak bir ayaklanma sonucu tahttan uzaklaştırılarak kardeşi Muhammed ikinci defa tahta karı dı ve kendisi öldürüldü (1 041) 482 Mesud'un oğlu MevdOd, amcası Muhammed ve taraftarlarını mağiOp ederek aynı yıl Gazneli Devleti'nin başına geçti. Ancak MevdOd da devleti kurtaracak meziyetlere sahip değildi. Hintliler ve Selçuklular ile mücadele edip Sel- çuklu istilasını bir süre için durdurabildi. MevdOd, komşu devletlerle bir ittifak yaparak Selçuklular üzerine yürüdü- ğü bir sırada öldü (440/ ıo48).