Sıfatın görevleri
Sıfatların dereceleri
Bu derste sıfatlara ilişkin genel değerlendirmeler yapılmakta, sıfatların görev işlevleri ele alınmakta ve son olarak da sııfatlarda üstünlük ifadesi (صفت تفضیلی) konusu işlenmektedir.
Sıfatın üstünlük derecesi:
Farsçada üstün sıfat yapmak için sıfatın sonuna “تر” eki
getirilir. Bu ek sıfata mümkünse bitişik yazılır.
Sıfatın son harfi bitişmeyen
harflerin biri ya da “e” sesi veren “هـ” ise, “تر” eki sıfata
bitişmez.
Örnekler:
بزرگ + تر -------
بزرگتر daha büyük (bozorgter)
خوب + تر -------- خوبتر daha iyi (hûbter)
زيبا + تر ---------- زيباترdaha güzel (zîbâter)
Üstünlük bildiren sıfatlar, iki nesne, kişi vs arasında karşılaştırma yapmak
ya da bir kişinin ya da bir nesnenin veya
herhangi bir varlığın
başkalarından daha üstün olduğunu belirtmek için
kullanılır.
Buna göre üstünlük bildiren sıfatlar, cümlede iki
şekilde yer alabilir.
Birincisi, karşılaştırılan taraf
belirtilmeksizin, sadece üstün olan tarafı belirten cümleler kurulabilir.
Örnekler:
امروز حالِ من بهتر است. Bugün durumum daha iyi.
من ماشين گرانتر را خريدم.Ben daha pahalı arabayı satın aldım.
امروز هوا گرمتر است. Bugün hava
daha sıcak.
İkincisi, iki taraf arasında karşılaştırma yapmak
için üstün sıfattan yararlanılır.
Bu durumda Farsçada “harf-i izâfe” denilen ve
Türkçede ayrılma durum ekine karşılık gelen “از” den yararlanılır.
Böyle cümleler iki şekilde kurulabilir.
Birincisi, bu tarz Türkçe cümle yapısındaki sıralamayla birebir örtüşen cümle
yapısıdır.
Yani önce özne (yani üstün olan taraf), sonra ayrılma durum eki (از),
daha sonra
özneyle karşılaştırılan taraf (tümleç), en sonda da üstün sıfat ve yüklem yer
alır.
Örnek:
خانة شما
از خانة آنها بزرگتر است. Sizin ev, onların evinden daha büyüktür.
ماشينِ
قرمز از ماشينِ سفيد گرانتر است. Kırmızı araba beyaz arabadan daha pahalıdır.
من از شما
زودتر آمدم. Ben sizden daha erken geldim.
İkincisi, cümle öğeleri şu şekilde sıralanır:
Özneden (yani üstün olan taraftan) sonra üstün sıfat,
daha sonra ayrılma durum
eki (از) ve sonra da karşılaştırılan taraf (tümleç) ve
yüklem yer alır.
Konunun daha açık hale gelmesi için yukarıdaki örnekleri bu
yapıya göre tekrarlayalım:
خانة شما
بزرگتر از خانة آنها است. Sizin ev, onların evinden daha büyüktür.
ماشينِ
قرمز گرانتر از ماشينِ سفيد است. Kırmızı araba beyaz
arabadan daha pahalıdır.
من زودتر
از شما آمدم. Ben sizden daha erken geldim.
Başka örnekler:
استانبول
پر جمعيتتر از آنکارا است. = استانبول از آنکارا پرجمعيتتر است. İstanbul
Ankara’dan daha kalabalıktır.
پرجمعيت :
nüfusu fazla, kalabalık
او بيشتر
از من کار می کند = او
از من بيشتر کار می کند. O benden daha çok çalışıyor. بيش: çok, fazla
بيشتر : daha çok,
daha fazla
کلاسِ ما
گرمتر از کلاسِ شما بود. = کلاسِ ما از کلاسِ شما گرمتر بود. Bizim sınıfımız sizin sınıfınızdan daha sıcaktı.