Konu özeti

  • Genel

    Dil bilgisi, bir dilin ses, şekil ve cümle yapısını inceleyip, bunlar ile ilgili kuralları saptayan bir bilim dalıdır. Dil bilgisi öğretimi, dilin ses, şekil ve cümle yapılarını çeşitli öğretim yöntemleri kullanarak öğrenicilere sezdirmek ve bu yol ile öğrenicilerin dili kurallı ve etkili bir biçimde kullanmalarını sağlamayı hedeflemektedir. Bu sebeple dil öğrenim sürecinde dil bilgisi öğretimi temel beceriler olan dinleme-konuşma-okuma-yazma gibi becerileri destekleyen bir rol üstlenmektedir. Bu derste, daha önceki dönemlerde öğrenilen ilgilerin pekiştirilmesi ve özellikle cümle bilgisi konusunun kavranılması hedeflenmektedir.

    Kaynaklar:

    Gîvî, Hasan Ahmedî; Enverî, Hasan (1356) Destûr-i Zebân-i Fârsî. Tahran: İntişârât-i Fâtımî.

    Yıldırım, Nimet (2014) Farsça Dilbilgisi. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.

    Jafari, Fatemeh (1390) Applied Grammar. C.2, Tahran: Dehkhoda.

  • Konu 1

    Bu oturumda, cümle hakkında genel bir bilgilendirmeden sonra cümle çözümlemesine bir giriş olması bakımından cümle öğeleri konusuna ana çizgileriyle değinilecektir.

  • Konu 2

     Cümle çeşitleri

    Cümle, anlam, yapı, anla bağımsızlığı, olumlu ve olumsuz oluş gibi açılardan kısımlara ayrılır.

    Anlam bakımından dört gruba ayrılır:

    1- Haber cümlesi, 2- Soru cümlesi, 3- Dilek-istek cümlesi, 4- Emir cümlesi

    Doğal durum açısından iki tür cümleden söz edilebilir:

    1- Kurallı cümle, 2- Kuralsız cümle

    Eylem bakımından üç türdür:

    1- Fiil cümlesi, 2- İsnad cümlesi, 3- Fiilsiz cümle


     


  • Konu 3

    Cümle çözümlemesi yabancı dil bilgisini pekiştirmek açısından oldukça önemli bir çalışma yoludur.

    Farsçada cümle çözümlemesi genellikle "tecziye" ve "terkip" başlıkları altında ele alınmaktadır.

    Bu derste bu konulara değinilmekte, örnekler verilmektedir.

  • Konu 4

    Farsça cümle yapıları konusunda bildiklerimizi hatırlamak ve bilgilerimizi tazeleyerek yeni bilgilerle ilerlemek için cümle yapısı üzerinde durulmaktadır.

  • Konu 5

    Sıralı cümleler konusu önceki dönemde de ele alınmış bir konu olup burada biraz daha ileri bir aşamada irdelenmektedir.

    Bağımsız cümlelerin birbirini anlamca pekiştirip güçlendirecek şekilde birbirini takip etmesiyle oluşan gruptaki cümleler "sıralı cümleler" (جمله های پیوسته) diye nitelenmektedir. Bu çalışmada hem gramer bilgimizi gözden geçirmekte, hem de yeni örneklerle kelime hazinemizi zenginleştirmekteyiz.

  • Konu 6

    Birleşik cümle Fars dili öğreniminde ciddi bir aşamaya tekabül etmektedir.

    Birleşik cümleleri çözümlemek, birleşik cümlelerin kurulmasında kilit rol oynayan bağlaçları (حروف ربط) kavramak son derece önemlidir.

    Bu çalışmada örnek metinler üzerinde de uygulama çalışmaları yapılmaktadır.

  • Konu 7

    Ara sınav

    • Konu 8

      Birleşik cümlelerin önemli kısımlarından biri olan şart cümleleri, pratikte de çok işimize yarayacak konulardandır.

      Bu oturumda, şart cümlelerinin yapıları, cevap cümleleriyle uyumları gibi konular da ele alınmış olmaktadır. 

    • Konu 9

      Farsça yazılmış dilbilgisi kitaplarında çok özet olarak geçilmektedir.

      Oysa ana dili Farsça olmayan öğreniciler için bu yapının kavranması oldukça önemlidir.

      Bu konunun tarihsel gramerdeki farklı durumları da eski metinlerle ilgili olmak durumunda bulunan filoloji öğrencileri için önemli olup modern gramer kitaplarında tarihsel gramer konusu da bir ölçüde gözardı edilmektedir.

      Bu derste gereklilik kipi örneklerle ele alınmaktadır.

    • Konu 10

      Tek başına tam bir anlamı olmayan harf-i izafeler (edatlar), cümlede önemli görevler üstlenir.

      Farsçada harf-i izafe ilgili olduğu ismin ve sözcük grubundan önce gelir ve o isme veya sözcük grubuna yeni anlamlar katarak onların tümleç olmalarını sağlar.

      Harf-i izafeler ayrıca fiillerle de birleşerek fiilin anlamını yeniden şekillendirir.

      Ekteki dosyada harf-i izafenin özellikleri ve işlevleri, ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

       

    • Konu 11

      Harf-i İzâfe (önceki dersten süren)

      Bu derste harf-i izafelerin isim ve fiillerle bağlantılı olarak kullanımları hakkında ayrıntılı bilgiler verilmektedir.

      Farsçada harf-i izafe (edat), çok geniş bir kullanım alanına sahiptir.

      Ekteki dosyada, önceki dersin devamı niteliğinde harf-i izafelerin kullanım yerleri ve isim ve birleşik fiillere kattıkları anlamlar ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. 

    • Konu 12

      Harf-i rabt (bağlaç), Farsçada yapı bakımından iki gruptur. Basit/sade bağlaçlar ve Birleşik/mürekkeb bağlaçlar.

      Farsçada bağlaçların çokluğu dikkat çeker. Bağlaçlar kelimeleri, isimleri, sözcük gruplarını ve cümleleri birbirine bağlar.

      Farsça "که" (ki) bağlacı en önemli bağlaçtır desek abartılı bir söz söylemiş olmayız. Çoğu birleşik/mürekkeb bağlaç "که"nin yardımıyla oluşturulur.

      Ekte bağlaçlar konusu kapsamlı olarak ele alınmıştır. 

    • Konu 13

      Cümle çözümlemesi

      Tecziye ve terkîb

      Farsçada cümle çözümlemesinde genellikle iki işlem söz konusudur.

      Birinci işlem "tecziye", ikinci işlem "terkîb" diye tabir edilir.

      Teciye sarf konusu içinde değerlendirilir. Tecziyede cümledeki öğeler (kelime, edat, bağlaç vs.) cümledeki görevlerinden bağımsız olarak, türlerine göre değerlendirilir. Bu arada öğelerin cümledeki işlevi ve anlamı da göz ardı edilmemelidir.

      Terkîb, nahiv/söz dizimi/sentaks konusyla ilintilidir. Terkip işleminde cümle öğeleri cümledeki görev, anlam ve işlevleri açısından değerlendirilir.


    • Konu 14

      Bu derste cümle konusu hakkında önceki derslerde gördüklerimizi özetlendikten sonra ekteki metnin, cümle çözümlemesi bilgilerimiz ışığında tecziye ve terkîb işlemine tabi tutulması öğrencilerden beklenmektedir.