Genel
Ankara Üniversitesi DTCF Sosyoloji Bölümü
2018-2019 Sonbahar Dönemi
SOS 409 SANAT ve EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ Ders Planı
Dr. Öğr. Üyesi Kurtuluş Cengiz
e-mail: kurtuluscengiz@yahoo.com
Dersin İçeriği:
Bu ders edebiyat ve toplumsal hayat ilişkisini edebi metinler üzerinden tartışmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda ders esas olarak Tanzimat’tan günümüze Türkiye’nin modernleşme ve Batılılaşma pratiğine ve bunun yarattığı Doğu-Batı tartışmasının edebi metinlerdeki yansımalarına odaklanacaktır. Türk Edebiyatındaki Doğu-Batı gerilimi ve tartışmasının izleri temel olarak romanlarda sürülürken bir yandan da bu konuyla ve romanlarla ilgili eleştiri inceleme ve analizlere yer verilecektir.
Yükümlülükler:
- Ara sınav: % 40
- Final sınavı: % 60
Okuma Listesi:
Not: * işaretli olanlar zorunlu okumaları diğerleri ek ve isteğe dayalı destekleyici okumaları göstermektedir. Öğrenciler derse gelmeden önce ilgili haftanın okumalarını yapmak zorundadırlar.
1. Hafta Tanışma ve Dersin Tanıtımı
2. Hafta: Modernleşme ve Batıcılık I
*Ayşe Saraçgil (2005) “Osmanlı İmparatorluğu’nun Modernleşmesi”, Bukalemun Erkek içinde, İletişim Yayınları, İstanbul. s. 1-143
Marshal Berman, (2005) Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, içinde “Azgelişmişliğin Modernizmi” bölümü, İletişim Yayınları, İstanbul s. 233-283
Nilüfer Göle, (2002) “Batı Dışı Modernlik: Kavram Üzerine”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık içinde İletişim Yayınları, s.56-68.
3. Hafta: Modernleşme ve Batıcılık II
*Murat Belge (2002) “Batılılaşma: Türkiye Rusya”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık içinde İletişim Yayınları, İstanbul, s. 43-55.
*Erol Köroğlu (2002) “Türk Romanında Batıcılığın Yeri: Gecikmişlik Bataklığında Utanç Duymayı Öğrenmek”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık içinde İletişim Yayınları, İstanbul, s. 499-511
Murat Belge (2016) Step ve Bozkır: Rusça ve Türkçe Edebiyatta Doğu-Batı Sorunu ve Kültür, İstanbul: İletişim Yayınları
Şerif Mardin (2000) “Tanzimat’tan Sonra Aşırı Batılılaşma”, Makaleler 4 Türk Modernleşmesi içinde İletişim Yayınları, İstanbul, s. 21-81
Cemil Meriç (1996) Umrandan Uygarlığa içinden seçilmiş makaleler, İletişim Yayınları
Attila İlhan (1976) Hangi Batı içinden seçme makaleler, Bilgi Yayınevi, Ankara.
Şerif Mardin (2002) “Türk Düşüncesinde Batı Sorunu”, Makaleler 4 Türk Modernleşmesi içinde, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 239-249
Hilmi Yavuz (2002) “Modernleşme: Parça mı Bütün mü/ Batılılaşma: Simge mi Kavram mı?” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşe ve Batıcılık içinde İletişim Yayınları, s. 212-218
4.Ahmet Mithat Efendi, Felatun Bey ile Rakım Efendi*
*Jale Parla (2006) “Babasız Ev”, Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri içinde İletişim Yayınları, s. 9-23
*Jale Parla (2006) “Mutlak Metin”, Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri içinde İletişim Yayınları, s. 23-51
*Berna Moran (2008) “Felatun Beyle Rakım Efendi” Türk Romanı’na Eleştirel Bir Bakış içinde, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 47-58.
5. Recaizade Mahmut Ekrem, Araba Sevdası*
*Jale Parla (2006) “Metinler Labirentinde Bir Sevda: Araba Sevdası, Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri içinde”, İletişim Yayınları, s.129-154
*Berna Moran (2008) “Araba Sevdası” Türk Romanı’na Eleştirel Bir Bakış, içinde İletişim Yayınları, İstanbul, s.73-87.
6. Hafta: Yahya Kemal Beyatlı: Kendi Gök Kubbemiz*
*Ahmet Hamdi Tanpınar (2007) Yahya Kemal, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Beşir Ayvazoğlu (1995), Eve Dönen Adam, Ötüken Yayınları, 1995.
7. Hafta: Halide Edip Adıvar: Sinekli Bakkal*
*Ayşe Durakbaşa (2000) Halide Edip: Türk Modernleşmesi ve Feminizm, içinde “Halide Edip: Cumhuriyet’in Asi Kızı”, İletişim Yayınları, İstanbul. s. 141-169
*Berna Moran (2008) “Sinekli Bakkal”, Türk Romanı’na Eleştirel Bir Bakış, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 153-177.
Hülya Adak (2009) “Halide Edip’in İlk Romanlarında Toplumsal Cinsiyet”, Kadınlar Dile Düşünce: Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet içinde, ed. Sibel Irzık ve Jale Parla, İletişim Yayınları, İstanbul. s. 161-179
İnci Enginün, (2007), Halide Edip Adıvar’ın Eserleri’nde Doğu Batı Meselesi, içinden seçme parçalar, Dergah Yayınları, İstanbul.
Gökhan Çetinsaya, (2002) “Halide Edip Adıvar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık, İletişim Yayınları, s. 88-94
Elif Şafak; (1999) “Hegemonik Erkeksiliğin Gölge Oyuncuları: Sinekli Bakkal”, Toplum ve Bilim, Sayı 81. s.179-193
Halide Edip Adıvar, Mor Salkımlı Ev
8. Hafta: Peyami Safa: Fatih Harbiye*
*Sinan Yıldırmaz (2003) “Muhafazakârlık, Türk Muhafazakârlığı ve Peyami Safa Üzerine”, Journal of Historical Studies, 1 (2003) s. 9-18
*Simten Coşar (2006) “Peyami Safa'nın Romanlarında Kadın: Histeri ile İstihza Arasında, Pasaj, Sayı 3 (Ocak- Temmuz)
*Berna Moran (2008) “Peyami Safa’nın Romanlarında İdeolojik Yapı” Türk Romanı’na Eleştirel Bir Bakış, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 219-237.
Sinan Yıldırmaz (2006) “Türk Muhafazakârlığında Doğu ve Batı Mitoslarının Çatışma Aralığı: Fatih-Harbiye”, Pasaj, Sayı 3. (Ocak- Temmuz)
Peyami Safa, (1963) Doğu Batı Sentezi, Yağmur Yayınları, İstanbul.
9. Hafta: Ahmet Hamdi Tanpınar: Huzur*
*Orhan Pamuk (2017) “Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk Modernizmi” Manzaradan Parçalar, Orhan Pamuk içinde YKY. S247-265.
*Kürşat Ertuğrul (1999) Türkiye’de Batılılaşma–Modernleşme Sorunu Bağlamında A. H. Tanpınar, Toplum ve Bilim 81, Yaz 1999.
Oğuz Demiralp (2002) Ahmet Hamdi Tanpınar, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık içinde İletişim Yayınları, İstanbul, s. 24-36
Nurdan Gürbilek (2007) “Kurumuş Pınar, Kör Ayna, Kayıp Şark”, Kör Ayna Kayıp Şark içinde, Metis, İstanbul s. 97-139.
Selahattin Hilav (1993) “Tanpınar Üzerine Notlar”, Edebiyat Yazıları içinde YKY İstanbul
Jale Parla (2011) “İki Yazar Bir Melez: İhsan, Mümtaz, Hayri İrdal”, Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım içinde, İletişim Yayınları, İstanbul s. 107-167.
10. Hafta: Orhan Pamuk: Beyaz Kale
*Erol Köroğlu (2006) Kimlik Sorununa Palimpsest Yanıt: Beyaz Kalede Özne ve Öteki, Orhan Pamuk’u Anlamak (ed.) Engin Kılıç İletişim Yayınları İstanbul içinde s. 154-164.
*Şara Sayın (2006) “Beyaz Kale Bir Düş Mü”, Orhan Pamuk’u Anlamak (ed.) Engin Kılıç İletişim Yayınları İstanbul içinde s. 99-109
Jale Parla (2006) “Roman ve Kimlik Beyaz Kale”, Orhan Pamuk’u Anlamak (ed.) Engin Kılıç İletişim Yayınları İstanbul içinde s.85-98
Erdağ Göknar (2006) Beyaz Kale’de Özdeşleşme Politikası, Orhan Pamuk’u Anlamak (ed.) Engin Kılıç İletişim Yayınları İstanbul içinde s.131
11. Hafta: Doğu Batı Sorunu ve Oryantalizm
*Edward Said, (1999) Şarkiyatçılık, içinden seçilmiş bölümler, Metis Yayınları, İstanbul
*Mahmut Mutman (2002) “Şarkiyatçılık, Oryantalizm”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık içinde İletişim Yayınları, s. 189-212.
Jale Parla (2005) Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik, İletişim Yayınları, İstanbul.
BONUS Ödev
Bu ödevi yapmak zorunda değilsiniz yapanlar ödevin niteliğine göre 5-10 arasında ekstra puan alacaklar. Evliya Çelebi’nin “Seyahatname’sini açacaksınız nereliyseniz ya da nerede oturuyorsanız o yerle ilgili bölümü okuyacak ve orada Evliya Çelebi’nin anlattıklarından iki mekân belirleyeceksiniz. Sonra gidip o 2 mekânın şimdiki halini ziyaret edecek ve yazarın anlattığı durum ile şimdiki durumu karşılaştıran izlenimlerinize dayalı bir gezi yazısı yazacaksınız. Bu karşılaştırmayı yaparken o mekânların etrafında yaşayan insanlarla esnaflarla ya da görevlilerle kısa mülakatlar yapacak zaman içinde nasıl bir değişim olmuş onu anlamaya çalışacaksınız. Bu ödevin sunuş tarihi de derslerin bittiği son haftadır. İstanbul, Bursa, Ankara, Konya ve Erzurum’dan gelenler Evliya Çelebi yerine isterlerse Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 5 Şehir adlı eserindeki bölümlerden yararlanabilirler.
ÖNEMLİ UYARI
Yükümlülüklerle ilgili kurallarda, teslim tarihlerinde herhangi bir esneklik kesinlikle söz konusu olmayacaktır. Sınavlara yasal olarak geçerli bir nedeni olmadan girmeyen, değerlendirme yazılarını sınıfta teslim etmeyenler ilgili materyalin puanını alamayacaklardır.
Her türlü yükümlülükle ilgili olarak plagiarism/intihal ahlaki bir sorun olmasının ötesinde ciddi bir disiplin suçudur. Ayrıca kötü niyet ifadesi olarak değerlendirilecektir. Bu konuda ve notlarla ilgili diğer konularda asla pazarlık yapılmayacaktır.